ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΥΓΕΙΑ ΩΣ ΑΝΤΙΔΟΤΟ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

 Του Δημήτρη Κ. Μπάκα


Προοίμιο
Ζούμε σε μια περίοδο, που κατακλύζεται από μια γενικευμένη κρίση! Κρίση κάθε είδους και μεγέθους. Οικονομική, ηθική, καπιταλισμού, κοινωνίας, γάμου, παιδείας …ανθρωπινότητας. Και τώρα κρίση σε όλο τον Πλανήτη λόγω ιού. Μια  λέξη ελληνικής καταγωγής, που τη δανείστηκαν σχεδόν όλες οι γλώσσες του κόσμου. Μια λέξη, που καθώς γενικεύεται χάνει το περιεχόμενό της. Σήμερα κατά βάση λέγοντας κρίση εννοούμε μια εξέλιξη αβέβαιης διαδικασίας, που δεν επιτρέπει τη διάγνωση και την προβλεψιμότητα. Η λέξη κρίση διαδίδεται βαθμηδόν κατακλύζοντας κάθε τι το κοινωνικό και ανθρώπινο και όταν επεκτείνεται στη κουλτούρα, στον πολιτισμό, στην ανθρωπινότητα χάνει κάθε περίγραμμα. Τότε λέμε πως κάτι δεν πάει καλά οπότε καταλήγουμε σε μια πλήρη συσκότιση. Θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε σε ελάχιστο βαθμό το απροσμέτρητο βάθος  όπως και την τεράστια σημασία που έχει αυτή η λέξη στη ζωή όλων μας.

Εισαγωγή
Στο λεξικό της Ελληνικής γλώσσας ως κρίση καταγράφεται: διαχωρισμός, ξεχώρισμα, διανοητική ενέργεια και έκφραση γνώμης και απόφανσης. Ικανότητα του σκέπτεσθαι, λογική, ευθυκρισία, δικαστική γνωμοδότησης αλλά και βάσανος και παίδεμα. Όμως έχουμε και κρίσεις για προαγωγές κοκ. Κατά βάση λοιπόν σημαίνει απόφαση  ύστερα  ενδελεχή εξέταση. Μια στιγμή κρίσιμης απόφασης. Μια αποφασιστική στιγμή. Μια ώρα διαταραχής, αρρυθμίας που αναδύονται αβεβαιότητες. Αυτό που απλοϊκά λέγεται «όλα πάνε άσχημα» πολλές φορές  εκδηλώνει ότι κάτι μας αποκαλύπτει που υπήρχε και δεν το είχαμε αντιληφθεί, όπως επίσης ότι κάτι βρίσκεται εξέλιξη και γίνεται. Η κρίση αποκαλύπτει ξαφνικά τη δύναμη και τη μορφή αυτού που σε κανονικές καταστάσεις παραμένει αόρατο.
 Η αταξία, ο ανταγωνισμός και η σύγκρουση εντάσσονται και συμβαίνουν  μέσα στην ατομική και κοινωνική ζωή. Η  κρίση, ως ρήξη της γνώμης που κυριαρχεί, είναι μια στιγμή εκδήλωσης της αλήθειας, που δεν αντιλαμβανόμαστε σε συνθήκες «κανονικής ροής».
Κάθε εξέλιξη δεν έχει απλά γραμμικές πορείες , αλλά χαρακτηρίζεται  και από ασυνέχειες  και ρήξεις, που καλούνται διαλειπτότητες. Η σύγχρονη βιολογία θεωρεί ότι κάθε ζωντανός οργανισμός αυτοοργανώνεται, όταν τελεί σε μια κρίσιμη κατάσταση και έτσι αυτοαναπαράγεται  και αυτοδιαιωνίζεται. Κάθε δομισμός αυτοοργανώνεται (αποδιοργανώνεται-αναδιοργανώνεται) και εξελίσσεται μέσα από διαρκείς κρίσεις εντός των ορίων αυτορρύθμισης.
Κρίση συνιστά ένα σημείο καμπής που επιτρέπει τη διάγνωση, ότι χάθηκε η συνέχεια και ο ρυθμός, οπότε προκαλείται απροσδιοριστία εκεί που υπήρχε ντετερμινισμός (αιτιοκρατία προβλέψιμη). Κοντολογίς, μια μείωση της γνώσης. Η κρίση λοιπόν είναι ένα οριακό σημείο, όπου ταυτόχρονα έχουμε αναποφασιστικότητα και αποφασιστικότητα.

Έννοια της κρίσης
Έννοια της  κρίσης είναι στην ουσία ένας αστερισμός επιμέρους εννοιών που αλληλοσχετίζονται θετικά και  αρνητικά, όπως διαταραχή, αρρυθμία, υπερφόρτιση, αβεβαιότητα κοκ. Η ιδέα της διαταραχής που οφείλεται σε εξωτερικό συμβάν μπορεί να προκαλέσει μια εξωτερική διαταραχή που πυροδοτεί μια κρίση. Μια ήττα από εξωτερική επίθεση εχθρού, μια κακοκαιρία , ένας σεισμός, ο κορωνοϊός  κλπ. μπορεί να γίνουν σοβαρές αιτίες κρίσεων. Η εξωτερική, όμως,  διαταραχή ενδέχεται να προκαλέσει και θετικά φαινόμενα, όπως συσπείρωση και ομοψυχία. Σε μια οικονομία μια υπερβολική αύξηση προσφοράς σε σχέση με τη ζήτηση επίσης. Κάθε ποσοτική μη αναμενόμενη αύξηση ή μείωση  μπορεί να προκαλέσει  υπερφορτίσεις ή κρίσιμες καταστάσεις, που δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν σύμφωνα με τους κανόνες και τα πρότυπα της τρέχουσας λειτουργίας ή με ανάλογο εσωτερικό μετασχηματισμό του συστήματος.
 Σύνηθες φαινόμενο υπερφορτίσεων είναι η διπλή καθήλωση (double-bind), δηλαδή το σύστημα καθηλώνεται ανάμεσα σε δύο αντίθετες απαιτήσεις, οπότε παραλύει και απορρυθμίζεται. Η κρίση εμφανίζεται ως απουσία λύσης. Μπορεί, όμως, ξαφνικά να προκαλέσει μια καινούργια λύση και έναν εξελικτικό μετασχηματισμό.

Σχολιασμός
Η εσωτερική διαταραχή ως αταξία ( εντροπία) υπάρχει σε κάθε οργανισμό. Όταν βρίσκεται μέσα σε κάποια όρια μπορεί να αντιμετωπιστεί με ανάδυση αρνητικής εντροπίας( ζωτικής δύναμης), που  αναζωογονεί και διαιωνίζει τον οργανισμό. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι οργανισμός είναι υγιής και τελεί σε κατάσταση αυτοοργανούμενης κρισιμότητας. Κάθε σύστημα, όπως το κοινωνικό στους κόλπους του περιέχει και λειτουργεί μάλιστα εξ αιτίας της αταξίας που σημαίνει ότι ένα μέρος της εντροπίας συγκρατείται, διορθώνεται και ενσωματώνεται στον οργανισμό ως ενεργό δύναμη ζωής. Και τότε ο οργανισμός βρίσκεται σε κατάσταση διακριτής ισορροπίας.
  Όταν υπάρχει υποκρίσιμη κατάσταση τότε ο οργανισμός δεν αποδίδει το μέγιστο και υποαναπτύσσεται ή βρίσκεται σε στασιμότητα και ύφεση. Αντίθετα, όταν η κατάσταση ξεπεράσει το ανώτατο όριο δυνατοτήτων αυτοοργάνωσης τότε προκαλείται αρρυθμία που εκφράζεται σε δυσλειτουργία. Προκαλείται ρήξη εκεί που υπήρχε ανασταλτική ανάδραση και σύγκρουση εκεί που υπήρχε συμπληρωματικότητα. Το σύνολο του συστήματος  που προσβάλλεται από την κρίση  εισέρχεται σε φάση όπου αναπτύσσονται ακαμψίες που δεν επιτρέπουν την επαναφορά στην μορφή πλαστικότητας που επιτρέπει την διαρκή αναδιοργάνωση.
Η φάση της κρίσης ενδέχεται να αναπτύξει ποικίλες όψεις άγνωστες μέχρι τότε, καθόσον δημιουργείται απεμπλοκή άλλων δυνατοτήτων (θετικών ή οπισθοδρομικών), που είχαν ανασταλεί. Όπως:
    • Θετικές αναδράσεις (feed-back) που επαυξάνουν τις εκτροπές, που είναι δυνατόν να προκαλέσουν ιλιγγιώδη ρυθμό αλυσιδωτών παρεκκλίσεων και ταχείας διάσπασης.
    • Συμπληρωματικές δυνάμεις να μεταβληθούν σε συναγωνιστικές και ανταγωνιστικές πχ σε μια κοινωνία « όλοι εναντίων όλων».
    • Εκδήλωση επιθετικών και συγκρουσιακών  χαρακτηριστικών όχι μόνον εσωτερικά μεταξύ ατόμων και ομάδων αλλά και προς το εξωτερικό τους.
    • Ακραίο πολλαπλασιασμό  διπλών καθηλώσεων της υπεύθυνης εξουσίας, που δεν μπορεί ούτε να ανεχθεί ούτε να καταστείλει την ανάπτυξη παρεκκλίσεων.
    • Απελευθέρωση και αφύπνιση νέων τρόπων αναδιοργάνωσης μέχρι και «επαναστάσεων» στη σκέψη και τις ενέργειες με ένα ξεμπλοκάρισμα πνευματικών δραστηριοτήτων λόγω αφύπνισης της κοινής συνειδήσεως για τις ελλείψεις και ατέλειες που αποκάλυψε η κρίση.
 Αν ονομάζαμε «κρίση» κάθε τέτοια αρρυθμία θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ιστορία της ανθρωπότητας αποτελείται από αλυσιδωτές κρίσεις, που ξεπερνούν ένα σημείο αιχμής. Οικονομικές, κοινωνικές αρρυθμίες ή πολιτικές.
Οι πιο επικίνδυνες κρίσεις συμβαίνουν, όταν η κρίσιμη αιχμή πλήξει την πνευματική ζωή. Τότε συνήθως διαχέεται στη ζωή γενικά, όπως όταν μια αρρώστια πλήξει τον εγκέφαλο και μοιραία νοσεί ολόκληρος οργανισμός. Πνευματική κρίση δηλοί ότι πλήττει όλο το σύστημα των παραγόντων που συναποτελούν το κοινωνικό γίγνεσθαι και αυτό συμβαίνει όταν διαταράσσεται η τάξη και το μέτρο που διασφαλίζουν την αρμονική συν-λειτουργία του συνόλου.  Επειδή κάθε ζωντανός οργανισμός, όπως είναι η ανθρώπινη κοινωνία, είναι αεικίνητο και εξελισσόμενο σύνολο η κρίση προσβάλλει όλα τα κύτταρα-μέλη και διασπάται η ενότητα. Επειδή ο άνθρωπος λειτουργεί διττά, με έλλογες και μη δυνάμεις,  η υπέρβαση κάθε μέτρου προκαλεί  ανισορροπία!
Με τη διάδοση των τεχνικών εφαρμογών που οφείλονται στην καταπληκτική άνοδο των θετικών επιστημών ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μας πήρε μια έντονη μηχανοποιημένη μορφή, θα λέγαμε. Ουσιαστικά επικρατεί ο εκλογικευμένος  ανορθολογισμός! Ο άνθρωπος χάνει το συνηθισμένο μέτρο, που καθορίζεται συνήθως από τις πνευματικές αξίες με αντικειμενική θεώρηση λόγω πολυχρονίου εφαρμογής τους.
Η  πνευματική κρίση είναι κρίση των αξιών του ανθρώπου. Η άρνηση των πνευματικών αξιών συνήθως παρουσιάζεται με περίτεχνα προσωπεία  και  αλλοιώσεις του περιεχομένου. Το ωραίο αντικαταστάθηκε με το προκλητικό. Το αληθινό με την ατομική πεποίθηση και το αγαθό έγινε συμφέρον ατομικό.
Φυσικά, ζούμε στον χρυσό αιώνα των θετικών επιστημών, που ουσιαστικά προσδίδουν απίθανη ελευθερία στον άνθρωπο έναντι των φυσικών και λειτουργικών  αναγκών με την υπερνίκηση των δυσκολιών. Για το εμφανές έλλειμμα ευτυχίας δεν φταίει η τεχνική πρόοδος, αλλά το γεγονός ότι ο άνθρωπος δεν άντεξε στους πειρασμούς του ευδαιμονισμού που γεννά η πρόοδος αυτή. Η απόλαυση έγινε αυτοσκοπός. Ο άνθρωπος κατέστη υπηρέτης του  επιτεύγματός του. Η τάση για μεγαλύτερη υλική απόλαυση κατέστη άπειρη με την πλήρη εμπορευματοποίηση της ζωής, οπότε η υπερβολή της και η αδυναμία ικανοποίησής της  από μεγάλες μάζες έφτασε στο αφόρητο σημείο της απόγνωσης που επιδεινώνει περισσότερο την κάθε είδους κρίση. Συνήθως, ο κορεσμένος ευδαιμονισμός προκαλεί πιο οδυνηρά συμπτώματα  από την οικονομική αθλιότητα.

Συμπεράσματα
Η τεχνο-οικονομίστικη σκέψη της Δύσης δεν κατέχει τη λύση. Ο εφαρμοσμένος κομμουνισμός απέτυχε  ως μεσσιανισμός. Και όλα τα σχήματα που στηρίζονται σε θεωρίες που δεν έχουν ως πρωτεύοντα μέτοχο τον άνθρωπο δεν έδωσαν και δεν δίνουν την πολυπόθητη ευδαιμονία. Τα όσα τα τελευταία χρόνια ολόκληρος ο πλανήτης διέρχεται δεινά, ίσως, ευελπιστούμε, να προκαλέσουν  την ανάδυση μιας νέας  κοινής συνείδησης για μεταρρύθμιση στη σκέψη και τη δράση.
Μια νέα διατύπωση της ανάπτυξης θαρρούμε ότι πρέπει να πάρει προτεραιότητα. Μια ανάπτυξη, η οποία εμπεδώνεται σε μια ολιστική νοημοσύνη που αναδύεται από μια ολιστική παιδεία. Μια αρμονική ανάπτυξη όλων των πνευματικών αρετών με σύμμετρο τρόπο. Μια διαυγέστερη γνωστική παιδεία σε συνδυασμό με την αισθητική –συναισθηματική λεπταισθησία και την ηθική καλλιέργεια.
Είμαστε υποχρεωμένοι να ξαναέλθουμε στο βασικό συνθετικό που είναι ο άνθρωπος ως πρόσωπο-υποκείμενο, δηλαδή ως ελεύθερος και χρηστοήθης φορέας αξιών (εμμενών σχέσεων) που σημαίνει υπεύθυνος για τις πράξεις του  και  ανοιχτός σε μια κοινωνία προσώπων που συνιστά υποκείμενο, από το οποίο θα αναδύονται υγιής κοινωνική συνείδηση και δυνάμεις για ενέργειες που ξεπερνούν τις δυνατότητες των ατόμων.
Κάθε αλήθεια, που εκδηλώνεται ως ρήξη και κρίση, εκτοπίζει τις συγκροτημένες γνώσεις αλλά, κυρίως, αντιπαρατίθεται στις γνώμες ( αρχαίοι Έλληνες έλεγαν «δόξα»  τη γνώμη), παραστάσεις δίχως αλήθεια συνήθως. «Θραύσματα του διακινούμενου ειδέναι». Φράκταλ πληροφοριών. Και όμως αυτές οι γνώμες συνιστούν το υλικό επικοινωνίας μας μεταξύ μας. Με γνώμες συνδιαλεγόμαστε καθημερινά: « οι χαμηλοί μισθοί, οι αδυναμίες της Κυβέρνησης, βαρβαρότητα, η έλλειψη αγωγής,  όλοι το ίδιο κάνουν, τα σκάνδαλα κοκ» αυτά συνιστούν την πρώτη ύλη στην επικοινωνία μας, που θεωρείται ως ακρογωνιαίος λίθος τού «δημοκρατικού» και του «ηθικού». Γνώμες επί παντός επιστητού, που στο βάθος υποκρύπτουν το ατομικό μας συμφέρον. Η γνώμη είναι εντεύθεν του αληθινού και του ψεύτικου. Είναι μισή αλήθεια που διευκολύνει αφάνταστα την επικοινωνία μας.

Επίλογος.
Η ζωή εξελίχθηκε κάτω από συνεχείς κρίσεις. Το ίδιο και η ανθρώπινη ιστορία. Όλες οι κρίσεις προκαλούν αλλαγές και κάνουν πιο ορατή την πραγματικότητα. Οι κρίσεις είναι ουδέτερες. Μπορεί να έχουν θετικά ή αρνητικά αποτελέσματα ή συνήθως και τα δύο μαζί.
Εξαρτάται από τους ανθρώπους που συμμετέχουν στις κρίσεις. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε υγιή Αγωγή που διαμορφώνει Ανθρώπους- Πρόσωπα- Πολίτες!
Η συμμετοχή του καθενός μας είναι υποχρέωση. Όχι μόνον για προσωπικό –ατομικό συμφέρον, αλλά και το γενικότερο συμφέρον του κοινωνικού μας περιβάλλοντος και ειδικότερα της Πατρίδας μας που δοκιμάζεται και οπωσδήποτε θα δοκιμάζεται από ποικίλες κρίσεις.
Κάθε κρίση μπορεί να  είναι μια ευκαιρία να προσεγγίσουμε την αλήθεια. Απαιτείται όμως να απομακρυνθούμε κατά τι από το άμεσο ατομικό συμφέρον και τις τυφλώσεις της γνώσης. Τις αυταπάτες μας. Να επιδιώξουμε Παιδεία Ολιστική που οδηγεί στην πορεία  της αλήθειας, της ωραιότητας και της ηθικής στάσης.  Εκεί βρίσκονται τα πιο εμμενή στοιχεία της ανθρώπινης ποιότητας που έχει κατακτηθεί μέσα σε τόσες ανθρώπινες τραγωδίες, προόδους και καταστροφές. Αυτή η μέθεξη συνιστά το πιο μόνιμο, το πιο αληθινό το δικό μας καθήκον.

Η κρίση, όποια μορφή και εάν έχει, θα ήταν πιο ωφέλιμη εάν τη βλέπαμε με ματιά πιο διαυγή και ξεκάθαρη, σε πλατύτερο τοπικό, αλλά και χρονικό ορίζοντα. Να βλέπαμε την πραγματικότητα πιο ψύχραιμα με  λαμπικαρισμένο πνεύμα. Όχι  θολωμένο από τη  λανθασμένη γνώμη.
Να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας ότι για να υπάρχει ατομική ευδαιμονία είναι απαραίτητη  προϋπόθεση να έχουμε υγιή Κοινωνία. Να έχουμε ισχυρούς Θεσμούς που συνιστούν την Πολιτεία. Ακμαίο Στράτευμα στα Σύνορα της Πατρίδας μας. Νοσοκομεία πλήρη εξοπλισμένα για εξασφάλιση της όλης Υγείας. Ασφάλεια  των πολιτών... και προπαντός σύμπνοια, κατανόηση και συνοχή..
Συμπερασματικά να είμαστε  Λαός αρμονικός. Να έχουμε ευθύνη της ενσυνείδητης συμμετοχής στην πολιτική ζωή της Πατρίδας μας εναρμονισμένοι στην  Εκτελεστική, Νομοθετική και Δικαστική  Εξουσία που εξασφαλίζουν την Οντότητα της Πατρίδας μας.
Η Πατρίδα νοείται, μόνον,  ως οντότητα, ζωντανός και ενεργός οργανισμός, ως υποκείμενο άρα η πιο επικίνδυνη κρίση  είναι η πνευματική. Όταν κάποια κύτταρα ή όργανα δεν λειτουργούν μέσα στο ρυθμό που απαιτεί ο οργανισμός της συγκροτημένης πολιτείας, τότε οπωσδήποτε θα επέλθει κάποια κρίσιμη κατάσταση, οπότε   όλα τα μέλη  θα υποστούν τις συνέπειες, άσχετα εάν πρόσκαιρα κάποια επωφελούνται με την αδυναμία των άλλων.
Αυτό πάθαμε , αλλά φαίνεται ότι δεν έχουμε συναντήσει οι πολλοί την πραγματικότητα. Η αλήθεια αποκαλύφθηκε με τα συμβάντα  των  τελευταίων κρίσεων. Ας το παραδεχτούμε!
Μπορούμε να ξεπεράσουμε κάθε  κρίση εάν ξεπεράσουμε τον εαυτό μας. Εάν μας χαρακτηρίζει εμμονή στο είναι μας, όπως μέχρι τώρα η άνοιξη δεν θα έλθει!
 Είμαστε υποχρεωμένοι να επιμείνουμε. Να έχουμε την προσοχή μας στην αλήθεια που μάς αποκαλύπτεται από κάθε κρίση.
Να αναπτύξουμε  υγιή πνευματική κρίση με σύνεση  έχοντας πάντοτε επαφή  και μέθεξη με την πραγματικότητα και ας είναι πικρή. Μια πνευματική διαύγεια θα μας φέρει πιο κοντά στην Αλήθεια της πραγματικότητας, που αναδύεται από την Ολιστική Παιδεία όλων μας.
  Τότε η επιτυχία της Πατρίδας  μας θα είναι επιτυχία του καθενός μας. Τότε  η πλήρωση έρχεται με το να εκτελέσουμε το καθήκον μας.
Η Πατρίδα έχει ανάγκη από τη συμμετοχή, ει δυνατόν όλων μας, με γνώμονα και ορίζοντα Εκείνη, όχι με γνώμες και δοξασίες, αλλά   με πραγματική ΓΝΩΣΗ  της αλήθειας, με σύνεση και φρόνηση.  Και όμως το μπορούμε! Αρκεί να το θελήσουμε και να το πιστέψουμε.

                                                                               Δημήτρης Κ. Μπάκας Μάρτιος 2020

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο