Jean-Luc Godard: Ο επαναστάτης σκηνοθέτης.
Jean-Luc Godard: Ο επαναστάτης σκηνοθέτης, ποιητής και Φιλόσοφος της Nouvelle Vague. Ο Φιλέλληνας
Ο Ζαν-Λικ Γκοντάρ υπήρξε ο ποιητής του γαλλικού και παγκόσμιου σινεμά, ο επαναστάτης με την αριστοκρατική καταγωγή, ο σκηνοθέτης που διάβαζε το φως πίσω από τα χρώματα, ο άνθρωπος που έχει κάνει την περίφημη δήλωση «Κάνω ταινίες με αρχή, μέση και τέλος, αλλά όχι απαραίτητα με αυτή την σειρά…», μα πάνω απ’ όλα εκείνος που είδε στο σινεμά μια προοπτική που ξεπέρασε το στείρο νόημα της μονοσήμαντης θέασης.
Γεννήθηκε στο Παρίσι το 1930. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια μεταξύ Γαλλίας και Ελβετίας. Λίγο μετά την ενηλικίωση του μετακομίζει μόνιμα πλέον στο Παρίσι για να παρακολουθήσει μαθήματα εθνολογίας στη Σορβόννη. Στις συχνές επισκέψεις του στην Ταινιοθήκη θα γνωρίσει και θα συναναστραφεί τους Κλοντ Σαμπρόλ, Φρανσουά Τρυφώ, Ερίκ Ρομέρ και Ζακ Ριβέτ και μαζί θα στελεχώσουν μετέπειτα το κίνημα της νουβέλ βαγκ. Το 1952 δίνει τα πρώτα του άρθρα στο θρυλικό περιοδικό «Les cahiers du cinéma», όπου εγκαινιάζει ένα σχεδόν λυρικό είδος κριτικής-παρουσίασης, μέσα από το οποίο κατακεραυνώνει το Χόλυγουντ και αποκαθηλώνει την μπουρζουαζία του κινηματογράφου, που σύμφωνα με την άποψη του ευνουχίζει τον δημιουργό, και καθιστά άχρηστη την προς πάσα κατεύθυνση κριτική αντίληψη που θα είχε την δυνατότητα να αναπτύξει το κοινό.
Οι ταινίες του δεν έχουν θεματικό περιεχόμενο πέρα από τον ίδιο τον κινηματογράφο και τον τρόπο του να χειρίζεται τα πράγματα. Είναι ταινίες έρευνας με τη μορφή θεάματος, που σαν στόχο έχουν να αποκαλύψουν, όπως είπε κάποτε ο ίδιος, «την κρυμμένη πλευρά του παγόβουνου». Έντονα επηρεασμένος από τους Ζαν Ρενουάρ, Νίκολας Ρέι, Ρομπέρ Μπρεσόν, Ρομπέρτο Ροσελίνι και Ζαν Ρους θα βάλει εξαρχής την προσωπική του ζωή στις ταινίες του αλλά και θα δείξει ότι στον κινηματογράφο «όλα επιτρέπονται»: αυτοσχεδιασμός, κάμερα στο χέρι, αυτοαναφορικότητα, δοκιμιογραφικός λόγος, παράθεση λογοτεχνικών και φιλοσοφικών κειμένων. Το σινεμά μετατρέπεται έτσι σε ένα νέο είδος μουσείου, που λειτουργεί ως παρακαταθήκη ιστορικών γεγονότων και μαρτυριών.
Σε αυτό το πνεύμα, το 1960, θα γυρίσει την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, το πρωτοποριακό «Με κομμένη την ανάσα», με την οποία εγκαινιάζεται το κίνημα της νουβέλ βαγκ που σύμφωνα με τον ίδιο, ορίζεται από «τη θλίψη, τη νοσταλγία για τον κινηματογράφο που έπαψε πια να υπάρχει, καθώς και από την καινούρια σχέση μεταξύ μύθου και πραγματικότητας». Οι ταινίες του από την πρώτη ως την τελευταία το «Αποχαιρετισμός στη γλώσσα» (2015) άσκησαν τεράστια επιρροή στον παγκόσμιο ανεξάρτητο κινηματογράφο και σε πλήθος εικαστικών τεχνών.
Υπήρξε πάντα δραστήριος πολίτης. Κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει ότι αδιαφόρησε για τα κοινά. Σχεδόν όλες οι ταινίες του είναι κοινωνικά σχόλια πάνω σε μικρά ή μεγαλύτερα προβλήματα. Οι Έλληνες αναγνωρίσαμε στο πρόσωπο του έναν καλό φίλο όταν το 2010, στις αρχές της κρίσης που μας ταλαιπωρεί ακόμα, έκανε την περίφημη δήλωση του σύμφωνα με την οποία η Ευρώπη χρωστάει στην Ελλάδα και όχι το αντίστροφο. Δεν χρωστάει συμβολικά, αλλά κυριολεκτικά χρωστάει εκατομμύρια λόγω της πολιτιστικής, πνευματικής κληρονομιάς της.
Αντίο Ζαν Λικ,
δεν θα περάσουμε άλλο «Weekend» μαζί σου, αλλά θα προσφεύγουμε σε σένα πάντα όταν θέλουμε να δούμε καλές ταινίες ή να διαβάσουμε όμορφα πράγματα για το σινεμά.
