Το Ηφαίστειο.
Το Ηφαίστειο/Ixcanul/Volcano
Γουατεμάλα, Γαλλία, Δραματική, 2015’. Διάρκεια: 90’. Σενάριο-Σκηνοθεσία: Jayro Bustamante . Πρωταγωνιστούν: Marvin Coroy, Justo Lorenzo, Manuel Antun, Maria Telon, Maria Mercedes Coroy.
Tο «Ixcanul», κινηματογραφικό ντεμπούτο του Jayro Bustamante είναι ένας συναρπαστικός συνδυασμός γεγονότων και μύθων, μια ονειρική απεικόνιση της καθημερινότητας της φυλής των Kaqchikel Μάγια, που δεν μιλούν καν ισπανικά αλλά το δικό τους γλωσσικό ιδίωμα. Γεννημένος στην ίδια περιοχή, ο 38χρονος σκηνοθέτης γύρισε την ταινία, αφού έμαθε από την αρχή όλες τις παραδόσεις μιας φυλής που μοιάζει να ζει ακόμη σε έναν αρχαίο χρόνο, μακριά από τον πολιτισμό και τα σύγχρονα ήθη και αυτής ακόμη της Λατινικής Αμερικής. Λιτό, έντονο, εντυπωσιακό, εξαιρετικά δυνατό, απαλλαγμένο από οτιδήποτε υπερβολικό, γραφικό ή πομπώδες το «Ηφαίστειο», είναι γεμάτο ευαισθησία. Βαθιά πολιτικό, αποδίδει ευθύνες χωρίς να καταδικάζει, αναδεικνύει έναν τόπο αρχέγονο όπου οι λαογραφικές εθιμοτυπίες συγκρούονται με τη σύγχρονη λογική και η ποίηση συμβαδίζει με τη σκληρή πραγματικότητα.
Η ανθρώπινη κινηματογράφηση του μεταμορφώνει την ιστορία μιας οικογένειας ιθαγενών σε ανθρωπολογικό παραμύθι, κοινωνικό πορτρέτο και ταυτόχρονα φεμινιστικό δράμα ενηλικίωσης, σκληρό και συγκινητικό. Η 17χρονη Μαρία, νεαρή απόγονος των Μάγια, ζει με τους γονείς της στους πρόποδες ενός ενεργού ηφαιστείου στα υψίπεδα της Γουατεμάλας σε μια φυτεία καφέ. Σε όλη της τη ζωή προετοιμάζεται να αποδεχθεί έναν γάμο συμφωνημένο ανάμεσα στους γονείς της και τον εύπορο γαμπρό και να ζήσει ένα προδιαγεγραμμένο, βαρετό μέλλον γεμάτο προγονικές πεποιθήσεις και αρχέγονες παραδόσεις,. Αλλά εκείνη, που δουλεύει το ίδιο σκληρά όπως όλοι και παραμένει κατηφής όσο προχωράνε οι ετοιμασίες του γάμου, έχει τα δικά της όνειρα και σχέδια για το μέλλον που αποκλίνουν από τα συμφωνηθέντα. Θέλει να ακολουθήσει τον φτωχό και ανήσυχο Πέπε στην «Αμερική», τη δική της γη της επαγγελίας που κρύβεται πίσω από το βουνό. Να δραπετεύσει μαζί του εγκαταλείποντας τον τόπο της και την κουλτούρα του πιστεύοντας ότι εκεί θα έχει ένα καλύτερο μέλλον. Οι δύο νέοι θα βρουν τρόπο να σχετιστούν, θα κάνουν έρωτα, αλλά αυτός θα την προδώσει και η Μαρία εγκαταλειμμένη και έγκυος θα πρέπει να βρει τη δύναμη να αλλάξει το πεπρωμένο της.
Ο Jayro Bustamante μεγάλωσε στην περιοχή των Kaqchikel Μάγια σπούδασε στο εξωτερικό και επέστρεψε για να γυρίσει το «Ηφαίστειο». Έκανε εργαστήρια, πήρε συνεντεύξεις από τους αυτόχθονες, μέλη μιας κοινότητας που υπήρξαν θύματα μιας πολιτικής διακρίσεων και φυλετικής εξόντωσης. Έμαθε για τη ζωή τους και τις προσωπικές εμπειρίες τους, εξέτασε πολύ προσεκτικά τις σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης τους, και συγκινήθηκε από την ιδιαίτερη σχέση των γυναικών με τις παραδόσεις των μητέρων τους και των γιαγιάδων τους. Αυτό που ανακάλυψε και αυτό που μεταφέρει στην ταινία, δεν είναι μια σπουδή πάνω σε έναν άγνωστο πολιτισμό, μια ακόμη εθνογραφική ταινία για έναν άγνωστο κόσμο, αλλά η ρεαλιστική εξιστόρηση μιας παράδοσης υπό κατάρρευση που ανήκει σε ένα λαό υπό εξαφάνιση. Η ιστορία του δραματοποιημένη από ερασιτέχνες ηθοποιούς-κατοίκους της περιοχής, μεταφέρεται στο θεατή σαν μια ασυνήθιστη καθημερινότητα, μακριά από κόσμο της παγκοσμιοποίησης και το σύγχρονο τρόπο ζωής. Ως φόντο έχει ένα μυσταγωγικό φυσικό περιβάλλον με τις προαιώνιες τελετουργικές παραδόσεις που συνδέονται με το επιβλητικό τοπίο του ενεργού ηφαιστείου σε ευθεία μεταφορά με την πιο καθοριστική στιγμή στην ζωή ενός κοριτσιού που περιμένει να γίνει μητέρα. Το φυσικό περιβάλλον όπου ανθίζει αυτή η νεαρή γυναίκα είναι και το πιο ξεχωριστό στοιχείο του φιλμ. Ο κόσμος που ζει έχει ιερή, μυστικιστική σχέση με τη γη που είναι φίλος και εχθρός μαζί. Το ηφαίστειο, εδώ παίζει ρόλο καθοριστικό: είναι η δύναμη στην οποία γίνονται οι επικλήσεις, ο κριτής κάθε πράξης, ο Σαμάνος, ο Θεός. Μεταφορικά ένα ηφαίστειο είναι και η Μαρία. Ένα ηφαίστειο που κανείς δεν θέλει ενεργό και έτσι δεν της απομένει παρά να καίγεται σιωπηλά και εσωτερικά. Οι προσωπικές στιγμές της μελαγχολικής κοπέλας καθώς αναζητά με αφέλεια έφηβης διέξοδο στο «αμερικάνικο όνειρο» κινηματογραφείται παράλληλα με τη ζωή της μητέρας της, μια γυναίκας- αρχηγού που προσπαθεί να διατηρήσει την ταυτότητα της οικογένειάς της σε έναν κόσμο που καταρρέει από παντού. Στενοί μητριαρχικοί δεσμοί είναι κρατούν ενωμένη αυτή την κοινωνία που εκτός των άλλων απειλείται από τις απαγωγές και το εμπόριο βρεφών. Η σχέση μάνας-κόρης μεταφέρεται σαν ζεστό υπόδειγμα ανιδιοτελούς αγάπης που σπάνια θα βρίσκαμε σε πιο «ανεπτυγμένες» κοινωνίες. Η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και οι παρενέργειές της αποκαλύπτουν το πραγματικό πρόσωπο του «πολιτισμένου» κόσμου και ταυτόχρονα αναδεικνύουν τη δύναμη και την τόλμη του γυναικείου φύλου. Η θέα της μητέρας, που μέσα σε μια αυτοσχέδια σάουνα, καθαρίζει την κόρη της, η αντίδραση της ως γονιού που αντιλαμβάνεται ότι κάποιες παραδοσιακές δοξασίες και πρακτικές θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τού παιδιού του, είναι ένα μικρό δείγμα των εικόνων που γεμίζουν εικαστικά και συναισθηματικά, αλλά ποτέ μελοδραματικά ή εκβιαστικά το θεατή.
Αυτό που κάνει το «Ηφαίστειο» διαφορετικό, μια ταινία που υποβάλλει το θεατή και δεν τον αφήνει να τραβήξει τα μάτια και το μυαλό του από την οθόνη είναι η φυσικότητα με την οποία μια κοινωνία αποκομμένη από τον πολιτισμό αποδεικνύεται πιο ανεκτική σε όλα. Ανεκτικότερης πάντως από τις κοινωνίες της βουτηγμένης στον πολιτισμό Δύσης στο ξένο, το διαφορετικό, το αποκλίνον. Αργυρή Άρκτος (Βραβείο Alfred Bauer) στο Βερολίνο, Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στα Φεστιβάλ της Γκουανταλαχάρα, της Καρταγκένα, του Κεντ, Βραβείο Σκηνοθεσίας στη Γκουανταλαχάρα και πρώτη στα χρονικά υποψηφιότητα της Γουατεμάλας για το Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας
Εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=EJfvKnLPqFM το trailer
