"Εννιά μέρες ενός χρόνου".
Στα 74 χρόνια που πέρασαν από την 6η Αυγούστου 1945, οπότε ισοπεδώθηκαν η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, η κατοχή πυρηνικών όπλων από απρόβλεπτους ηγεμόνες ακόμα και από τρομοκρατικές ομάδες, καθώς και η απερίσκεπτη αναγόρευση της ραδιενέργειας σε φθηνή και αξιόπιστη λύση στο ενεργειακό πρόβλημα, πολλαπλασιάζουν την παγκόσμια ανασφάλεια.
Το αυξανόμενο άγχος και η αλλοτρίωση των ανθρώπων από αυτές τις εξελίξεις και μαζί οι πραγματιστικοί, ψυχικοί και ηθικοί κίνδυνοι που εγκυμονεί η χρήση της πυρηνικής ενέργειας, έχουν εμπνεύσει μεγάλους δημιουργούς του σινεμά. Πολλά είναι τα φιλμ με αυτό το θέμα, ανάμεσα στα οποία ξεχωριστή θέση κατέχει το αριστουργηματικό «Εννιά μέρες ενός χρόνου» του Σοβιετικού σκηνοθέτη Μίκαελ Ρομ. Ένα φιλμ που έχει προβληθεί ελάχιστα, αλλά αξίζει να το παρακολουθήσει κανείς, αφού διαθέτει ένα εκπληκτικό πολυεπίπεδο σενάριο, πρωτότυπη και καινοτόμα σκηνοθεσία, δύο ιερά τέρατα του σοβιετικού κινηματογράφου, τους Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι και τον Αλεξέι Μπατάλοφ, σε ερμηνευτική μονομαχία, εκπληκτική και υποβλητική φωτογραφία, διεισδυτική και προφητική πολιτική ανάλυση. Το φιλμ έχει τιμηθεί με το βραβείο Crystal Globe (Κρυστάλλινη Σφαίρα) στο φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι.
Βρισκόμαστε στη Σοβιετική Ένωση, στη δεκαετία του ‘60, όταν ο Ψυχρός Πόλεμος και το συνακόλουθο κυνηγητό των εξοπλισμών βρίσκονται στο ζενίθ τους. Δύο νεαροί φιλόδοξοι πυρηνικοί επιστήμονες, ο έμπειρος πειραματικός φυσικός Ντμίτρι Γκούσεφ (Αλεξέι Μπατάλοφ) και ο σκεπτικιστής θεωρητικός Ιλιά Κουλίκοφ (Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι) είναι πολύ καλοί φίλοι και συνεργάτες, αλλά αντίπαλοι στον έρωτα. Μαζί διεξάγουν έρευνες σε καινούρια πυρηνικά πεδία σε ένα ερευνητικό ίδρυμα στη Σιβηρία. Ο Ντμίτρι ηγείται της έρευνας, την οποία ξεκίνησε ο δάσκαλος του, που στη διάρκεια ενός πειράματος εκτέθηκε σε θανατηφόρα δόση ακτινοβολίας. Το ίδιο και ο Ντμίτρι, ο οποίος είναι ερωτευμένος και ζει ευτυχισμένα με την αγαπημένη του Λιόλια. Ο νεαρός άντρας, ισχυρό πνεύμα, με μεγάλο πάθος για τη δουλειά του, αγνοεί την προειδοποίηση των γιατρών ότι περαιτέρω έκθεση σε ακτινοβολία μπορεί να τον σκοτώσει, συνεχίζει τις έρευνες με τη βοήθεια του Ιλιά και κάνει μια σπουδαία ανακάλυψη. Δυστυχώς όμως εκτίθεται και πάλι στη ραδιενέργεια. Σοβαρά άρρωστος πλέον, επιλέγει να μην ενημερώσει την αγαπημένη και το φίλο του, και αποξενώνεται από αυτούς. Σε αυτό το κλίμα ο Ιλιά και η Λιόλια θα αναπτύξουν μια ρομαντική σχέση. Ενώ ετοιμάζονται να παντρευτούν, και ψάχνουν την ευκαιρία να ενημερώσουν τον Ντμίτρι, μαθαίνουν την τρομερή διάγνωση. Με μια απρόσμενη απόφαση η Λιόλια, από οίκτο, θαυμασμό ή μια καταπιεστική συναίσθηση του χρέους, εγκαταλείπει τον Ιλιά για να σταθεί στο πλευρό του παλιού αγαπημένου της.
Σύμφωνα με τον Βασίλη Ραφαηλίδη:
«… Οι «Εννιά μέρες ενός χρόνου» είναι κατ’ αρχήν μια λεπτεπίλεπτη ψυχογραφία, που η μεγάλη της τόλμη συνίσταται στο ότι το δραματουργικό της πλαίσιο δεν είναι ο αστικός, ο μικροαστικός ή ο εργατικός περίγυρος του καθημερινού βίου, όπου κατά κανόνα η παραδοσιακή μελέτη του χαρακτήρα τοποθετεί τα δρώμενα, αλλά ένας εντελώς καινούριος για τη θεματική αυτού του τύπου χώρος- ο χώρος που ιδεολογικά θα μπορούσε να ανήκει στην επιστημονική φαντασία. Το κλασικό στην παραδοσιακή δραματουργία θέμα του δύσκολου έρωτα και του αναμενόμενου θανάτου μεταφέρεται εδώ στον καθοριστικό για την ανάπτυξη χώρο ενός πυρηνικού εργαστηρίου, όπου το χαλαρό τρίγωνο των τριών πρωταγωνιστών (μια γυναίκα- δύο άντρες) είναι ταυτόχρονα ερωτικό και επιστημονικό. Οι ήρωες της ταινίας δεν είναι μόνο απλοί άνθρωποι που ερωτεύονται, όπως θα μπορούσε να συμβεί στην οποιαδήποτε κοινότοπη ερωτική ιστορία, ούτε λογοκρατούμενοι σοφοί με υποτονικό συναισθηματισμό, όπως γίνεται στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Είναι ταυτόχρονα και τα δύο και η ψυχογράφησή τους γίνεται ταυτόχρονα από δύο πλευρές.
Ο Ρομ ισορροπεί έξοχα σ’ αυτή την επικίνδυνη «κόψη του ξυραφιού» και τούτη η προσπάθεια ισορροπίας είναι που καθορίζει τελικά και το σκηνοθετικό του στιλ. Ρεαλιστικό στις λεπτομέρειες αλλά με σαφέστατες τάσεις προς έναν διακριτικό εξπρεσιονισμό. Το εξπρεσιονιστικό σκέλος παραπέμπει πάντα στο εργαστήριο…και το ρεαλιστικό πάντα στα εξωτερικά και σε όσους απ’ τους χώρους αναφέρονται στην καθημερινή ζωή. Δημιουργείται έτσι ένα σαφέστατο φράγμα ανάμεσα στα εντός και τα εκτός των «τειχών» (του εργαστηρίου), όπου κυοφορείται και αναπτύσσεται το ανθρώπινο και το επιστημονικό δράμα…
…Απ’ τους βασικούς εισηγητές της ανάγκης για αλλαγή στη θεματική και τον προβληματισμό του σύγχρονου σοβιετικού κινηματογράφου, ο Μιχαήλ Ρομ (1901- 1971) δίνει με τούτη την οριακή στην καριέρα του ταινία ένα καθαρό δείγμα όσων και προηγούμενα είχε υποστηρίξει θεωρητικά: «Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός, όπως είχε διαμορφωθεί σαν δύσκαμπτο δόγμα κυρίως μετά το 1935, δεν ήταν το προσφορότερο πλαίσιο για την ανάπτυξη μιας τέμνουσας ψυχογραφίας και μιας υπαρξιακής ίσως προσέγγισης προβλημάτων, που βέβαια εξακολουθούν να υπάρχουν και υπό σοσιαλιστικό καθεστώς και που είναι μάταιο συχνά και καταστροφικό να αποκρύβονται ή να απωθούνται στο περιθώριο».
Εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=herARqmu5PA το trailer
Σοβιετική Ένωση, 1962. Διάρκεια: 111’. Σκηνοθεσία: Mikhail Romm. Σενάριο: Daniil Khrabrovitsky, Mikhail Romm. Φωτογραφία: German Lavrov. Μουσική: Dzhon Ter-Tatevosyan. Πρωταγωνιστούν: Aleksey Batalov, Innokendy Smoktunovsky, Tatyana Lavrova.
.jpg)