Η ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ

ΩΣ ΤΟ ΙΔΑΝΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΚΑΘΕ ΑΡΕΤΗΣ

« Ούτοι συνέχθειν, αλλά συμφιλείν έφυν» («δεν γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ»)

Σοφοκλής.

ΠΡΟΟΙΜΙΟ

« Να βρούμε τη χρυσή τομή» λέγεται σε κάθε δύσκολη διαπραγμάτευση. Φράση που μας  οδηγεί σε μια δίκαιη  μοιρασιά ή ένα συμβιβασμό.. Ποια είναι αυτή αινιγματική τομή; Πού οφείλεται η γοητεία της; Υπάρχει άραγε κάποιο βαθύτερο νόημα!

Μια απλή μαθηματική σχέση με πολλά ονόματα, αλλά με το ίδιο νόημα:χρυσή τομή ή  χρυσός λόγος ή χρυσή αναλογία ή θεϊκή αναλογία ή χρυσός μέσος...Ο λόγος του συνολικού μήκους προς το μεγαλύτερο τμήμα  είναι ο ίδιος με το λόγο τουμεγαλύτερου τμήματος προς το μικρότερο.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΧΡΥΣΗΣ ΤΟΜΗΣ:

• Χωρίζει το όλο σε δύο εμφανή άνισα μέρη, χωρίς το  μεγάλο μέρος να κυριαρχεί αισθητικά. Είναι η μοναδική αναλογία, που ενοποιεί τα μέρη σε αρμονικό σύνολο.

• Είναι ο πλέον άρρητος αριθμός με δέκα, τουλάχιστον, εκατομμύρια δεκαδικά ψηφία!

• Το πιο  σπουδαίο έργο της είναι η σύνθεση τριών άνισων στοιχείων,(a, b, {a+b}). Δίνει τη βέλτιστη λύση, γιατί από το αρμονικό όλον αναδύονται ικανότητες, που δεν διαθέτουν τα μέλη.

• Βασικό χαρακτηριστικό: Είναι η οικονομικότερη σύνθεση, γιατί παράγει το μεγαλύτερο έργο με την μικρότερη κατανάλωση ενέργειας. Δημιουργεί, ό,τι  πιο υγιές , ανθεκτικό και ωραίο συνάμα. Συνιστά τηνιδανική πληρότητα, από την οποία αναδύεται κάτι νέο. Από το γόνιμο «διάλογο» των άνισων μερών αναπτύσσεται, τρόπον τινά, ένα είδος ευγενούς άμιλλας, από την οποία αναδύεται ενέργεια, που δρα  ως έναυσμα. Είναι το κατώφλι της αρνητικής εντροπίας (ζωτικής δύναμης), δηλαδή της ζωής. Παρεμφερή φαινόμενα αναφύονται σε κάθε πνευματική και ψυχική  συγκινησιακή κατάσταση. Οι αρετές, ως ψυχικές πρακτικές δυνάμεις,είναι αναδύσεις σε συνθήκες χρυσής αναλογίας.

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ

Η φύση  συνιστά το παράδειγμα  αξιοθαύμαστης δυναμικής αρμονίας. Μια εξισορρόπηση των κοσμικών αντιθέσεων. Το χάος αγκαλιάζει τον αισθητό κόσμο και  δημιουργεί μια «φάτνη θαλπωρής» και ένα κλίμα ευκρασίας, απόπου αναδύθηκε  το λεπτότερο δημιούργημά της, η ζωή. Η ομορφιά που αποπνέει οφείλεται στην ευταξία της αρμονικής αυτοοργάνωσής της, ήτοι στη «θεία αναλογία» της οικονομίας και της αϊδιότητας του κόσμου.

Οι εφαρμογές της  στη φύση είναι άπειρες: Στη σπειροειδή  φυλλοταξία, τα άνθη, τους  τυφώνες και γαλαξίες. Στις χημικές συνθέσεις (νερού, μεθανίου, αμμωνίας ...). Στα νουκλεοτίδια και το DNA. Στα ζώα και στο ανθρώπινο σώμα. Μια δομική αυτοομοιότητα και ένα ολογραφικό πορτραίτο, όπου τα μικρότερα μέρη αντικατοπτρίζουν το όλο, στο οποίο και συμμετέχουν.

   Ο άνθρωπος με το αισθητικό ένστικτό του  «διάβασε» το μεγάλο μυστικό της ευμορφίας της Φύσης, την άριστη αρτίωση των στοιχείων της με τη χρυσή τομή και την εφάρμοσε  στη ζωγραφική, στην αρχιτεκτονική, στη μουσική, στα σχήματα βιβλίων  κλπ.

Η χρυσή τομή συνιστά το  άριστο παράδειγμα για την κοινωνική μας ζωή.Είναι η πιο ενδεδειγμένη αναλογία άρμοσης ενός άρτιου συνόλουΗ εσωτερική αρμονία και το αρμονικό ταίριασμα με το διπλανό μας δημιουργούν εύκρατο κλίμα. Με αγαστή συνεργασία ο άνθρωπος κατόρθωσε τα μεγάλα επιτεύγματά του. Τα ορμέμφυτα, όμως, της αυτοσυντήρησης και της αυτοεπιβεβαίωσης, όταν συνδυασθούν με τη φιλαυτία καταπνίγουν το γόνιμο ορμέμφυτο της κοινωνικότητας. Τότε τα άτομα καθίστανται  εγωκεντρικά,  κοινωνικά μη συνεργάσιμα και αυτοκαταστροφικά.

Η χρυσή τομή συνιστά το «μέτρον άριστον». Όχι το μέτριο, αλλά το ιδανικό μέτρο,  εκείνο που αρμόζει σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση και το οποίο  προκύπτει από μια ολιστική θεώρηση της σπουδαιότητας όλων των επιμέρους στοιχείων. Είναι  η αναλογία που προσδιορίζει ακριβέστερα τη «μεσότητα» του Αριστοτέλη.Μια ποιοτική κορυφή ή μάλλον κορυφογραμμή, γιατί όλα εξελίσσονται!

   Η χρυσή τομή είναι η ιδανική «γλώσσα»  διαλόγου.  Δεν επιτρέπει να επιβληθεί η μία μόνον πλευρά. Γίνεται επιλογή των θετικών στοιχείων κάθε πλευράς, με σκοπό την αποτελεσματικότερη σύνθεση σε ένα πιο αρμονικό όλον, στο οποίο διατηρούνται οι ιδιαιτερότητες των μερών. Γι’ αυτό   είναι η ιδανική αναλογία συνθέσεως των αντιθέτων. Είναι λόγος και όχι αριθμός. Εφαρμόζεται στα  απειροελάχιστα όσο και στα   απείρως μέγιστα, όπως στα  μετρήσιμα  και μη στοιχεία.

  Οι μοναδικέςιδιότητες της χρυσής τομής  δημιουργούν χρυσές ανιούσες  (φ:1:Φ) και  κατιούσες(Φ:1:φ)αρμονικές κλίμακες, ( όπου Φ= 1, 61803… και φ= 0,61803..)Η φύση συνιστά το πιο το υπέροχο παράδειγμα. Σε τρία «άλματα» αναδύθηκαν τα πιο σπουδαία φαινόμενα. Στο πρώτο άλμα, μέσα σε μια άρρητη ενεργειακή πλησμονή αναδύθηκε, ως αρμονική σύνθεση το άβιο σύμπαν. Σε ένα δεύτερο, εξίσου θαυμαστό άλμα, σε μια οντική πλησμονή αναδύθηκε  το θαύμα τη ζωής, ο έμβιος κόσμος. Και σε ένα τρίτο, εξίσου απίθανο και παράδοξο άλμα πάλι από μια υπερπολυπλοκότητα αναδύθηκε η ανθρώπινη συνείδηση. Στις θαυμαστές αυτές μεταλλάξεις και ειδικά στα όρια των μεταβολών του χάους προς την ευταξία αντανακλάται η αναλογία του χρυσού λόγου.

Παραδείγματα:  Μαθητής: Δάσκαλος: Σχολείο ( χρυσός μέσος ο Δάσκαλος).

Πολίτης: Πολιτικός : Κοινοβούλιο.

                   Στρατιώτης: Αξιωματικός: Στράτευμα.

Η ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ, ΩΣ ΤΟ ΙΔΑΝΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΚΑΘΕ ΑΡΕΤΗΣ

Αρετές, (<αραρίσκειν),είναι τα βασικά στοιχεία δόμησης της ανθρώπινης προσωπικότητας. Αποκτούνται κυρίως με την έξη και συνεχή πρακτική  άσκηση. Κάθε αρετή συνιστά μια  αξιογόνο αλκή, που υπερνικά μία αδυναμία και καθιστά εφικτή την πραγματοποίηση μιας  αξίας, ήτοι  ικανοποιεί μία ανάγκη με το αντίστοιχο αγαθό.Η αρετή, ως δύναμη ενέργειας και πράξης αναδύεται, ως μέγιστο και άριστο φαινόμενο, ακριβώς μέσα από μια αρμονική σύνθεση επιμέρους δυνατοτήτων σε συνθήκες χρυσής αναλογίας.

Παραδείγματα αρετών:

·         Φρόνηση, η δύναμη προσέγγισης  της πραγματικότητας ( τακτ της κρίσεως). Η θεμελιώδης αρετή της προσέγγισης της αλήθειας προϋποθέτει τις ικανότητες   της αυτογνωσίας, της αυτοπεποίθησης  και αυτοεκτίμησης κλπ. που ερείδονται στη χρυσή τομή. Το τακτ της κρίσεως, ξεπερνά την απλή γραμμική σχέση των γεγονότων. Συνιστά τέχνη, που απαιτεί εξάσκηση, διαίσθηση,αγχίνοια και ειλικρίνεια, που αναδύονται από την όλη προσωπικότητα.

·          Η αρετήτης λεπταισθησίας ( τακτ λεπτότητας) αναδύεται από τη  σύνθεσητης ευγένειας, του αλληλοσεβασμού, της ανεκτικότητας, της ευπρέπειας κ.α. στο ιδανικό  μέτρο της χρυσής τομής.

·          Το πράττειν το αγαθό, που συνιστά την ύπατη Αρετή, αναδύεται από την αξιογόνο συνείδηση  και έχει πολλαπλά ριζώματα στην παιδεία, γενετική και κουλτούρα. Συνιστά πρόταγμα ολόκληρης  ζωής και το βέβαιο είναι ότι βρίσκεται στη χρυσή τομή.

·           Η Αρετή του συνυπάρχειν:Η ικανότητα για αρμονική συμμετοχή και μέθεξη σε ένα σύνολο  με βάση τη χρυσή αναλογία. Το όλον λαμβάνει  μορφή  και νέο δικό του περιεχόμενο. Τότε το συνονθύλευμα μετουσιώνεται σε ομάδα, οικογένεια, κοινωνία και Πατρίδα. Τότε  νοιώθουμε τον άλλο, ως εαυτό μας και η αξιοπρέπειά του είναι ο καθρέπτης  τη δική μας. Κάθε περιορισμός δικός  μας είναι έκφανση και αποδέσμευση εσωτερικής μας ελευθερίας. Τότε αναδύεται η ειλικρινής αγάπη και τα προβλήματα γίνονται πιο ευεπίλυτα. Είναι τότε, που νοιώθουμε τη γλυκύτητα του υπέροχου συναισθήματος, ότι ανήκουμε σε ένα σύνολο, στο οποίο επιθυμούμε,  αλλά και εκείνο μας αγκαλιάζει ως  μέλος του. Όλα αυτά τα ευγενή ενεργήματα του ανθρώπου, όπως και το φιλείν, το θρησκεύεσθαι, το δημιουργείν κοκ, ως αρετές, οφείλουν την ουσία τους το χρυσό λόγο.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

  Η Φύση είναι ο μεγάλος διδάχος του ανθρώπουγι’ αυτό την προσκύνησε, ωσάν Θεό. Είναι πάνσοφη, πανωραία και πανάγαθη,. Με την υπέρτατη σοφία της, ύστερα  από άπειρες δοκιμές και αστοχίες, μέσα σε δεκαέξι δισεκατομμύρια χρόνια, ανέδειξε την τελειότερη  αναλογία σύνθεσης.Τον χρυσό λόγο, ως το άριστο των αρίστων παράδειγμα. Τη σύνθεση, από την οποία αναδύεται κάθε δραστηριότητα  του σύμπαντος. Τη «θεία αναλογία». Το δημιουργικό μοτίβο λειτουργικότητας, υγείας και ομορφιάς, το οποίο εξασφαλίζει τα προαπαιτούμενα στοιχεία της επιβίωσης και  ωριμότητας των όντων: Την εσωτερική αρμονία, το αύταρκες όλο και την αρετή συνύπαρξης.

Ο άνθρωπος δεν είναι ένα ξένο σώμα στη φύση. Είναι το τελειότερο δημιούργημα του Κόσμου, ακριβώς επειδή τον αντιλαμβάνεται , τον κατανοεί σε σημαντικό και προπαντός τον θαυμάζει. Ο συνδυασμός, όμως, πολυπλοκότητας και αυτοπραγμάτωσης προκαλεί χαοτικές κοινωνικές καταστάσεις. Κυριαρχεί η εντύπωση ότι  «οι άλλοι είναι η κόλασή μας». Λησμονείται ότι η μοναξιά είναι το πιο φρικτό κακό και ο τρόμος της ψυχολογικής απομόνωσης μάς έχει συνθλίψει. Οι αξίες κοινωνικής  συνοχής ξέπεσαν σε ελάσσονα θέση. Η ειλικρίνεια, ο σεβασμός, η αγάπη, η θεώρηση του άλλου ως συντρόφου κλπ., κατατάχθηκαν κάτω από το κέρδος.

Όπως μια μικροκοινωνία, η οικογένεια, μπορεί να συνθέτει μέσα σε εύκρατο κλίμα όλες τις αντιθέσεις, έτσι και η κοινωνία μπορεί να βρει το άριστο συμφιλείν εφαρμόζοντας το παράδειγμα της χρυσής τομής. Τον αληθινά ωραιότερο ηθικό   δεσμό, που δημιουργεί το αρμονικό συνυπάρχειν.

   Η χρυσή τομή είναι η μοναδική γλώσσα ειλικρινούς επικοινωνίας  και δημιουργικού διαλόγου. Είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη συμφιλίωσης  ανθρώπων και κοινωνικών ομάδων, γιατί διατηρεί τις αντιθέσεις σε χρυσές αναλογίες, χωρίς να χάνεται η ενότητα του όλου.

 Η αξία της είναι ανεκτίμητη στην Κοινωνία και σε μας τους ίδιους,γιατί δημιουργεί:

• Στη σύνθεση των αντιθέτων : την αρμονία.

• Στις συναλλαγές μας : τη συναίνεση.

• Στις πράξεις μας: το ηθικό και δίκαιο.

• Στη κοινή προσπάθεια: την ενέργεια για επιτυχία.

• Στη ζωή μας : την ασφάλεια, την  ευημερία και ευτυχία.

 Η Δημοκρατία, το πιο ανθρώπινο πολίτευμα, προϋποθέτει μια κοινωνική συναίνεση , η οποία είναι δυνατή μόνον μέσα στα όρια της χρυσής τομής. Τα όρια αυτά είναι καρπός ολιστικής παιδείας, παιδαγωγίας και ανδραγωγίας. Εξαρτάται από εμάς το εάν θα κατορθώσουμε να αποκτήσουμε την αρετή της  «ποιοτικής μεσότητας»  και να βαδίσουμε  σε αυτή την κορυφογραμμή. Τότε και καλύτεροι πολίτες θα γίνουμε και πιο ωραίες οικογένειες, κοινωνίες και Πατρίδες θα δημιουργήσουμε. Και, ίσως, ένα  Κόσμο πιο αρμονικό και πιο ανθρώπινο. Τότε θα είναι εφικτή  μια χρυσή κλίμακα: Άνθρωπος: Φύση: Εντελέχεια ( ευημερία του συνόλου!).

  Η ωραία Χώρα μας, δυστυχώς, έχει ως πιο σοβαρό εχθρό, τη χρόνια καρκινογόνο και αυτοκαταστροφική διχοστασία. Για να ελπίζουμε σε μια χρυσή κλίμακα της ωραίας μορφής: Συνειδητοί πολίτες: Νόμοι-Κράτος: Υψηλόφρων Λαός, πρέπει να έχουμε, ως  βασικό  πρόταγμα τη χρυσή τομή. Με απλά λόγια είμαστε υποχρεωμένοι να συμφιλιωθούμε μέσα στις αντιθέσεις μας. Να μάθουμε: να θεωρούμε  το διπλανό μας, ως ισότιμο συνεργάτη. Στο διάλογο να δεχόμαστε  το μερτικό της ευθύνης μας. Να πετυχαίνουμε το κοινό  ποθητό και με τη χρυσή τομή να το μοιραζόμαστε. Δύσκολο!Δεν έχουμε, όμως, άλλη επιλογή.

Ας έχουμε  πάντα στο νου μας ότι:εάν η Φύση δεν είχε ανακαλύψει την Χρυσή Τομή   δεν θα υπήρχε ο Κόσμος μας, άρα ούτε και εμείς!

 Δημήτρης  Κ.  Μπάκας,

                       Δεκ. 2019.