Το τραγούδι του Φοίνικα

Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2020, 8:15΄μμ, στο ΤΥΠΕΤ από το Cine Δράση

Το τραγούδι του Φοίνικα/ Phoenix

Γερμανία, 2014. Διάρκεια: 98'. Σκηνοθεσία: Christian Petzold
Σενάριο: Christian Petzold, Haurn Farocki, Hubert Monteilhet (μυθιστόρημα)
Πρωταγωνιστούν: Nina Hoß, Ronald Zehrfeld, Nina Kunzendorf, Michael Märtens, Imogen Koge, Kirsten Block, Uwe Preuß.
«Το τραγούδι του Φοίνικα» είναι ταυτόχρονα πανέμορφη ιστορία έρωτα  και προδοσίας, υπαρξιακό δράμα, πολιτική αλληγορία και ατμοσφαιρικό φιλμ νουάρ. Ο σκηνοθέτης Christian Petzold (στο Cine Δράση έχουμε δει τις ταινίες του «Barbara» και «Μια Ασυνήθιστη Κατάσταση») συνεργάζεται εδώ για πέμπτη φορά με την συγκλονιστική μούσα και πρωταγωνίστρια του Nina Hoß και πλάθει μία ταινία που κοιτά κατάματα την οδυνηρά ηττημένη  μεταπολεμική Γερμανία και την σκληρή πραγματικότητα που η ίδια με τις καταστροφικές επιλογές της διαμόρφωσε. Ο έρωτας, η αμφιβολία, ο τρόμος της προδοσίας, η γυναικεία ανασφάλεια, η ελπίδα όλα χρησιμοποιούνται για να αναδειχτούν τα ιστορικά μηνύματα.
Το φιλμ  εξελίσσεται στην μεταπολεμική Γερμανία, με επίκεντρο τους επιζήσαντες από το Ολοκαύτωμα. Τον Ιούνιο του 1945 η επιζήσασα του Άουσβιτς Εβραία μεγαλοαστή κληρονόμος Νέλι Λενζ, πρώην τραγουδίστρια επιστρέφει στο κατεστραμμένο Βερολίνο. Το πρόσωπο της είναι παραμορφωμένο από τα βασανιστήρια και για αυτό υποβάλλεται σε πλαστικές εγχειρήσεις που της προσφέρουν ένα νέο πρόσωπο  και της επιτρέπουν να κάνει μια ασφαλή, καινούργια αρχή. Εκείνη όμως δε θέλει τίποτα καινούργιο. Θέλει να γυρίσει πίσω το χρόνο, θέλει την παλιά της ζωή. Θέλει τον Τζόνι, τον όμορφο σύζυγό της, που έπαιζε πιάνο στα τζαζ μπαρ που εκείνη τραγουδούσε. Δίπλα της έχει την προστάτιδα της Λένε που την βοηθάει να αποκαταστήσει στη ζωή της και ονειρεύεται ένα γαλήνιο μέλλον για τις δυο τους  στην Παλαιστίνη. Η Λένε προσπαθεί να αποτρέψει τη συνάντηση της με το Τζόνι, γιατί σύμφωνα με την Αντίσταση εκείνος την πρόδωσε στους Ναζί. Μόνο που η Νέλι δεν αποδέχεται την πραγματικότητα και τον αναζητά πεισματικά. Τον βρίσκει να δουλεύει στο κλαμπ «Phoenix» στην αμερικανική συνοικία. Εκείνος δεν την αναγνωρίζει, αλλά καθώς διαβλέπει μια αδιόρατη ομοιότητα με τη γυναίκα του, που θεωρεί νεκρή, της  προτείνει να την υποδυθεί για να εισπράξουν από κοινού την κληρονομιά της οικογένεια της. Τρελά ερωτευμένη η Νέλι δέχεται και αυτός αρχίζει να της διδάσκει από την αρχή την προσωπικότητα της, το ντύσιμο της, το χρώμα των μαλλιών της, το βλέμμα της, το γραφικό της χαρακτήρα. Μέσα στο δυσοίωνο περιβάλλον των ερειπίων  του πολέμου η παθιασμένη γυναίκα θα προσπαθήσει να αναγεννήσει την αγάπη τους  και να βρει απαντήσεις στα ερωτήματα που την βασανίζουν.  Την αγαπούσε ο Τζόνι, πριν τον πόλεμο; Ή την έστειλε σε βέβαιο θάνατο;
Το φιλμ αποτελεί τη δεύτερη κινηματογραφική μεταφορά του μυθιστορήματος «Le Retourdes Cendres» του  Hubert Monteilhet. Η πρώτη έγινε το 1965 από τον J. Lee Tompson ως «Επιστροφή από τις Στάχτες». Στο «Phoenix» ο Christian Petzold, με την βοήθεια των σεναριογράφων Harun Farocki  και Hubert Monteilhet, συνθέτει μια εξαιρετική αλληγορία πάνω στην ανάγκη των ανθρώπων και των εθνών για αναγέννηση και στήνει το δράμα του πάνω σε ένα ιδιαίτερα δημοφιλές για το σινεμά κομμάτι της ιστορίας. Σκηνοθετεί διακριτικά, αλλά υποβλητικά. Μαζί με τον φωτογράφο του Hans Fromm δημιουργούν μια ατμόσφαιρά που επιβάλλεται στο θεατή με τις φωτοσκιάσεις του νουάρ και είναι απόλυτα ταιριαστή με την ενοχή και τον τρόμο που κυριαρχούν. Δίνοντας ονειρική υφή στα κάδρα τους εξερευνούν στο υποσυνείδητο των ηρώων τους θέματα όπως η ενοχή του επιζήσαντα και η ανάγκη μιας σαφούς ταυτότητας. Κανένας θεατής δεν μένει ασυγκίνητος από την μαγεία των πλάνων τους και το συγκλονιστικό τέλος του φιλμ. Τέλος που με άνεση περνάει στο πάνθεον με τα ωραιότερα φινάλε στην ιστορία του κινηματογράφου.
Η Nina  Hoß υποστηρίζει ιδανικά στον κεντρικό ρόλο και αποδεικνύεται πανάξια συνεργάτης του Petzold. Σιωπηλά, αθόρυβα, λιτά, πλάθει μία παράφορα ερωτευμένη γυναίκα, όπως η Ισλα στην Καζαμπλάνκα και όλες οι γυναίκες στις ταινίες εποχής που πάντα αγαπούσαν έναν αντιήρωα, έναν τυχοδιώκτη. Ο Ronald Zehrfeld υποδύεται εξαιρετικά αυτόν τον τυχοδιώκτη. Γοητευτικός, τραχύς, μυστηριώδης. Η ερμηνεία του είναι μετρημένη και άριστα ισορροπημένη πάνω στην αμφιβολία: όντως πρόδωσε τη γυναίκα του ή είναι ο εύκολος στόχος; Μαζί ηθοποιοί και σκηνοθέτης, ολοκληρώνουν το συγκλονιστικό  πορτραίτο της Νέλι, πίσω από το οποίο κρύβεται ολόκληρη η ανάγκη της μεταναζιστικής Γερμανίας για αναμόρφωση. Όπως η Νέλι  αποπειράται συνειδητά να ξεχάσει το βάρβαρο παρελθόν και πορεύεται σε μια νέα ανακάλυψη του εαυτού της, έτσι και η σκληρά ηττημένη Γερμανία αρνείται να δει την αλήθεια. Παραβλέπει ή καλύτερα κουκουλώνει, ατομικές και συλλογικές ευθύνες επιδιώκοντας να συμφιλιωθεί με το τραυματικό τώρα και να εφεύρει μια νέα ταυτότητα που θα την αναγεννήσει όπως ο φοίνικας του τίτλου και θα την οδηγήσει σε ένα νέο αύριο όπου τα πάντα θα έχουν ξεχαστεί σαν να μην συνέβησαν ποτέ.
Το φιλμ κέρδισε 17 Βραβεία σε διεθνείς διοργανώσεις και είχε επιπλέον 30 υποψηφιότητες.
Εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=Gt9dLRNa0Uk τοtrailer