Αιχμάλωτη

Πέμπτη 9 Ιουλίου, 9:00 μμ, στο Β΄ Γυμνάσιο Βριλησσίων από το Cine Δράση 

 

Πέμπτη 9 Ιουλίου, 9:00μμ, στο Β΄ Γυμνάσιο Βριλησσίων (Ταϋγέτου κι Ξάνθης) από το Cine Δράση   

Cautiva (Αιχμάλωτη)

 

Aργεντινή, 2003. Διάρκεια:115’. Σενάριο-Σκηνοθεσία: Gaston Biraben. Πρωταγωνιστούν: Barbara Lombardo, Susana Campos, Hugo Arana, Osvaldo Santoro, Naomi Frenkel, Lidia Catalano, Mercedes Funes, Silvia Bayle.

Η Αργεντινή, πολύ πριν από τις απανωτές χρεωκοπίες της και τις καταστροφικές επεμβάσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ήταν γνωστή για την αμερικανοκίνητη δικτατορία (1976-1983) του στρατηγού Χόρχε Ραφαέλ  Βιδέλα. Στη διάρκεια του αποκαλούμενου «Βρώμικου Πολέμου» περίπου 30.000 ακτιβιστές φοιτητές και άλλοι αντιφρονούντες, άνθρωποι κάθε ηλικίας από βρέφη έως υπερήλικες εξαφανίστηκαν. Ανάμεσα στους κρατούμενους βρίσκονταν 500 (σύμφωνα με τους επίσημους υπολογισμούς) έγκυες γυναίκες. Τα παιδιά που γέννησαν απομακρύνθηκαν βίαια από κοντά τους και δόθηκαν για υιοθεσία σε πλούσιες οικογένειες πιστές στην χούντα. Μετά την ήττα τους από τους Βρετανούς στον πόλεμο των Φώκλαντ οι στρατιωτικοί υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την εξουσία με τον όρο να μην υπάρξουν διώξεις. Έτσι η αποκατάσταση της δημοκρατίας, το 1983,  δεν συνοδεύτηκε από απόδοση ευθυνών, αντίθετα στο όνομα της εθνικής ενότητας επιβλήθηκε ένα καθεστώς καθολικής αμνηστίας. Οι πρωταίτιοι δεν συνελήφθησαν, παρέμειναν στην Αργεντινή, προστατευμένοι από νόμους. Μόνον, το 2003, η κυβέρνηση του Νέστερ Κίρχνερ ανέτρεψε τους νόμους αυτούς και ξεκίνησε δειλά κάποιες διαδικασίες απόδοσης ευθυνών. Σε όλο αυτό το διάστημα οι γιαγιάδες των εξαφανισμένων συγκεντρώνονται και διαδηλώνουν κυρίως στην Πλατεία του Μαΐου του Μπουένος Άιρες, κρατώντας πλακάτ και πανό με φωτογραφίες,  αναζητώντας τα χαμένα παιδιά και εγγόνια τους. Δεν είναι μάταια η προσπάθεια τους αφού μέχρι σήμερα εντόπισαν 127 παιδιά ενώ «θετοί» γονείς μετέφεραν τα κάποια από αυτά εκτός χώρας για να αποφύγουν τις δικαστικές διώξεις. 

Η «Αιχμάλωτη» είναι μια ταινία που αναφέρεται σε αυτήν ακριβώς την μακρά περίοδο αμνηστίας, εσκεμμένης αμνησίας και ατιμωρησίας. Το φιλμ του πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη Gaston Biraben είναι μια οδυνηρή αλληγορία για την ανάγκη η χώρα του να ξεπεράσει τις συνέπειες της δικτατορίας.  Αντικατοπτρίζει τις μακροχρόνιες συνέπειες μιας κοινωνίας στην οποία η ελευθερία είχε κατασταλεί για καιρό και απαιτεί, σε τόνους προσωπικούς και παθιασμένους, απόδοση   δικαιοσύνης έστω και καθυστερημένα. 

Η ιστορία του ανοίγει με πλάνα από τη νίκη της Αργεντινής επί της Ολλανδίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 1978. Παρακολουθούμε το γήπεδο  γεμάτο εκστασιασμένους οπαδούς. Καθώς αυτοί παραληρούν η κάμερα επικεντρώνεται σε μερικές φιγούρες: «Οι Εξοχότητές τους, οι διοικητές των Ένοπλων Δυνάμεων του έθνους. Μέλη της Στρατιωτικής Χούντας!» ανακοινώνει το εκφωνητής καθώς το πλήθος επισκιάζεται από κομφετί και μπλε και άσπρες σημαίες. Αυτή την ημέρα του  ‘78, όπως ανακαλύπτουμε αργότερα, γεννιέται η Κριστίνα στο σκοτεινό υπόγειο μιας στρατιωτικής φυλακής. 16 χρόνια αργότερα γιορτάζει τα γενέθλια της σε ένα άνετο, στοργικό σπίτι μεσαίας τάξης έξω από το Μπουένος Άιρες. Τίποτα δε  λείπει στην Κριστίνα. Έχει την αγάπη των δικών της, είναι όμορφη, έξυπνη, καλή μαθήτρια και δημοφιλής  στο σχολείο. 

Η ευτυχισμένη ζωή της κοπέλας  καταρρέει όταν μια μέρα μεταφέρεται με συνοδεία στο γραφείο ενός δικαστή  ο οποίος την ενημερώνει ότι όλα όσα ήξερε για τον εαυτό της δεν ισχύουν. Μια πρόσφατη εξέταση αίματος απέδειξε την καταγωγή της, ωθώντας την πραγματική της οικογένεια να αγωνιστεί για την επιμέλεια της. Γιατί στην πραγματικότητα είναι κόρη ενός ζευγαριού στρατευμένων αρχιτεκτόνων, ένα από τα εκατοντάδες κλεμμένα μωρά που γεννήθηκαν από γονείς πολιτικούς κρατούμενους. Το πραγματικό της όνομα  δεν είναι αυτό που απαντάει σε όλη της τη ζωή, οι άνθρωποι που θεωρεί γονείς της δεν είναι.  Η νεαρή κοπέλα  μπροστά σε μια τέτοια αποκάλυψη αποδιοργανώνεται και όταν μια ντροπαλή και συναισθηματική ηλικιωμένη γυναίκα παρουσιάζεται ως η βιολογική γιαγιά της εξαφανίζεται πανικόβλητη. Επιστρέφοντας σπίτι έρχεται αντιμέτωπη με τους τρομοκρατημένους, από την αποκάλυψη της αλήθειας, «θετούς» γονείς της. Επιβεβαιώνει την «υιοθεσία» και συνειδητοποιεί ότι ο θετός πατέρας της, συνταξιούχος αξιωματικός  της αστυνομίας της χούντας είναι υπεύθυνος και για την εξαφάνιση των γονιών της, γεγονός που οριστικοποιεί την ρήξη στις σχέσεις τους. Η Κριστίνα, αρχίζει να μαθαίνει περισσότερα για την ιστορία της χώρας της και την ιστορία των βιολογικών της  γονιών. Ξεπερνώντας σιγά-σιγά το αρχικό σοκ αρχίζει να ανακατασκευάζει ένα παρελθόν που δεν ήξερε και να επαναπροσδιορίζει την ταυτότητα της. 

Η προσαρμογή της Κριστίνα στη νέα πραγματικότητα, είναι το κύριο θέμα του σκηνοθέτη και εδώ βρίσκεται η αλληγορία του. Οι αποκαλύψεις που τραυμάτισαν ψυχικά  και προκάλεσαν υπαρξιακή κρίση στη νεαρή γυναίκα έχουν τραυματίσει βαθιά και τη ίδια την Αργεντινή. Η Κριστίνα αγνοεί την πραγματική της ταυτότητα, με ευθύνη άλλων, η πατρίδα της, από επιλογή,  αρνείται να βγάλει συμπεράσματα από το πρόσφατο ιστορικό παρελθόν. Το έγκλημα που παρέμεινε ατιμώρητο και το αίμα αθώων πολιτών λεκιάζει τις κρατικές υπηρεσίες και τους πολίτες της Αργεντινής. Στον πυρήνα της ιστορίας του Biraben υπάρχει ένα καθολικό μήνυμα για τιμωρία, μια κραυγή για δικαιοσύνη. Η σκηνοθεσία του είναι εντυπωσιακή. Η Barbara Lombardo στο ρόλο της Κριστίνα δίνει μια ώριμη ερμηνεία. Η φωτογραφία συμπληρώνει τους  πρωταγωνιστές και τις ενέργειές τους. Το πρωτότυπο soundtrack του Jose Luis Castineira de Dios είναι απόλυτα ταιριαστό με το πνεύμα της ταινίας. 

(Η ταινία δεν έχει προβληθεί στην Ελλάδα και στο Cine Δράση παραχωρήθηκε ευγενικά από το Ινστιτούτο Θερβάντες και την Πρεσβεία της Ισπανίας στην Αθήνα)