Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΘΥΜΙΚΟΥ

Του Δημήτρη Κ. Μπάκα*

Δε σκεφτόμαστε μονάχα, επίσης αισθανόμαστε, δηλαδή βιώνουμε τη ζωή μας. Και η βίωση γίνεται με την «καρδιά»! Με το συναίσθημα. Προσοχή, όμως, όχι το χωρίς μορφή. Ο άμορφος εσωτερικός κόσμος προκαλεί σκοτάδι στη ψυχή μας.

 Μόνον, όταν δώσουμε μορφές στον εσωτερικό μας χώρο νοιώθουμε ισορροπημένοι. Οι μορφές, όμως,  πρέπει να είναι  και εύμορφες. Δηλαδή να ζήσουμε στο κάλλος και την ωραιότητα.

 Ο χώρος των συναισθημάτων είναι η πηγή της  κινητήριας δύναμης της συνείδησης. Για την ανθρώπινη προσωπικότητα το συναίσθημα είναι ό,τι το καύσιμο για τον καυστήρα του αυτοκινήτου. Κανένας άνθρωπος δεν έζησε ποτέ με φρόνηση, χωρίς να χρησιμοποιήσει τη διάνοια. Αλλά και κανένας άνθρωπος δεν έζησε ποτέ έντονα, χωρίς τη συναισθηματική βοήθεια.

 Μερικοί αποδοκιμάζουν, χωρίς σκέψη, τη συγκίνηση, που προκαλούν τα συναισθήματά μας. Εντούτοις, οι τελευταίες επιστημονικές μελέτες μιλάνε για τη παμμέγιστη αξία της συναισθηματικής νοημοσύνης. Συνιστά μία υπέροχη αρετή, άρα και πάλι έχουμε την ανάγκη του μέτρου. 

Η πρόχειρη συγκίνηση είναι μια επικίνδυνη δύναμη, γιατί μας κάνει ακατάλληλους για μια εύστοχη ενέργεια με νου και γνώση. Η δυσκολία  φέρνει απόγνωση. Απώλεια της ψυχραιμίας, που οδηγεί στον αχαλίνωτο φόβο, που με τη σειρά του προκαλεί παράλυση  και παράνοια.

Οι αξίες της ζωής, όπως είναι ήδη γνωστό, φυτρώνουν στο συναισθηματικό κόσμο μας, αλλά η αξιολόγησή τους γίνεται με τη βοήθεια του Λόγου. Σκεφτόμαστε με  διαύγεια και συναισθανόμαστε βαθιά, είναι ο συνδυασμός για μια νικηφόρο ζωή.

 Οι ευγενείς συγκινήσεις είναι τα  δημιουργικά κίνητρα για δράση. Η  αγάπη, το θάρρος, η ελπίδα, η υπομονή, η ανεκτικότητα,  είναι συντελεστές θετικής ανοικοδόμησης. Στον ίδιο χώρο των συναισθημάτων πηγάζει και η θέληση για ανάληψη δράσης. Γιατί κάθε αξία, ως σχέση με ένα αντικείμενο, καλύπτει μια ανάγκη, που προέρχεται από ορμές, στάσεις και την αγωγή.

Εδώ έγκειται και η μεγάλη σημασία της Τέχνης, στη γενική της μορφή. Η αισθητική καλλιέργεια του εαυτού μας. Η αναζήτηση και  η απόκτηση της δυνατότητας βιώσεως του Κάλλους. Το Κάλλος σε όλα τα είδη των ενεργημάτων του (ομορφιά, ωραιότητα, υψηλό, τραγικό κλπ.)  εναρμονίζει το εσωτερικό χάος με την παγκόσμιο τάξη και αρμονία.

 Το κάλλος πρέπει κυρίως να το δούμε κυρίως, ως  «εσωτερικό» περιεχόμενο και να μη σταθούμε, μόνο στην τέρψη μόνο του ματιού, όσο σπουδαίο και αν είναι το ενέργημα αυτό. Να το δούμε να πλημμυρίζει την όλη προσωπικότητα του ατόμου και να ακτινοβολά και εξωτερικά. Αυτό σημαίνει να δώσουμε, ει δυνατόν, την άπειρη διάσταση του κάλλους, ξεκινώντας από την αισθητηριακό ερέθισμα  να προχωρήσουμε στην αισθητική εμπειρία του ωραίου και πέρα από αυτό στην ομορφιά της καλοσύνης και γιατί όχι και  στο ιερό, της αγιότητας το κάλλος. 

Δεν πρέπει να αγνοηθούν και οι άπειρες ωραίες πτυχές της απλής καθημερινότητας. Εννοούμε τις  αρετές λεπτότητας, όπως της ευπρέπειας, της σύνεσης, της λεπταισθησίας, ευαισθησίας, της ανεκτικότητας και  κομψότητας κλπ., οι οποίες ενέχουν μικρές «συχνότητες» κάλλους, αλλά είναι απόλυτα κρίσιμες στη ζωή μας, ειδικά σήμερα, που θέλουμε να συνυπάρχουμε και να διατηρούμε τη μοναδικότητα και ατομικότητα. 

Στη σημερινή μας κουλτούρα, που οι κατηγορικές εντολές των ηθικών κωδίκων πολύ δύσκολα τηρούνται, μόνον η αισθητική καλλιέργεια μπορεί να δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα ανάπτυξης της προσωπικότητας του ανθρώπου. Η ευγένεια, ο αλληλοσεβασμός, η ανεκτικότητα στη συμπεριφορά των άλλων, αλλά και η ευπρέπεια και η αρχαιοελληνική «φιλανθρωπία» ευδοκιμούν μόνο σε ένα κατάλληλο αισθητικό χώρο ανθρώπινης ψυχής. 

  Τότε δημιουργείται μια λεπταισθησία και ευαισθησία, που απαιτούν οι σημερινές ανθρώπινες σχέσεις, που με τη σειρά τους συνιστούν αξίες μεγάλης προτεραιότητας.

 Μόνον μέσα σε ένα κλίμα πλημμυρισμένο από ευγενή συναισθήματα αναδύεται ο μεγαλύτερος βαθμός ελευθερίας των ανθρώπων. Τότε  ευδοκιμεί η ανθρωπινότητα του ανθρώπου.

Τότε νοιώθουν το συναίσθημα της ευαρέσκειας, της ασφάλειας , της εμπιστοσύνης, που είναι τα αντίδοτα του φόβου και της ανασφάλειας.

Οι Άγιες Ημέρες που έρχονται είναι μια ευκαιρία για συναισθηματική ανάταση.                                                                                 

                                                                           Δημήτρης  Κ. Μπάκας

                                                                                   17   Δεκ. 2021 

*Ο Δημήτρης Κ. Μπάκας είναι Αντιστράτηγος εα Επίτ. Διοικητής ΣΔΑ, Διπλωματούχος Πολ. Μηχ.  Ε.Μ.Π., Πτυχιούχος Νομικής Παν. Αθηνών, MSc RCDS LONDON, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΙΒΩΤΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΠΙΤ. ΠΡΟΕΔΡΟΣ 'ΧΡΥΣΗ ΤΟΜΗ ΑΕ', www.xrysitomi.gr, dbakas@xrysitomi.gr 210-6131174