Σεμινάριο Σινεμά και Ιστορία.
Σεμινάριο Σινεμά και Ιστορία: Γερμανικός Μεσοπόλεμος.
Στην 19η συνάντηση του σεμιναρίου «Σινεμά και Ιστορία» που οργανώνει το Cine Δράση συνεχίζουμε τη συζήτηση για την Γερμανία του Μεσοπολέμου, παρακολουθώντας και σχολιάζοντας την ταινία «H Όπερα της Πεντάρας» του Γκέοργκ Βίλχελμ Παμπστ (1931) και την τηλεοπτική σειρά «Μπερλίν Αλεξάντερπλατς» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ (1970 ).
-Η Όπερα της Πεντάρας/Die 3 Grschen-Oper / The Three Penny Opera
Γερμανία, Γαλλία, ΗΠΑ, Κοινωνική, 1931. Διάρκεια: 112’. Σκηνοθεσία: Γκέοργκ Βίλχελμ Παμπστ (Georg Wilhelm Pabst). Σενάριο: Μπέρτολτ Μπρεχτ, Μπέλα Μπάλαζ, Λέο Λάνια, Λαντισλάους Βάιντα. Φωτογραφία: Φριτζ Αρνο Βάγκνερ. Μοντάζ: Τζιν Οσερ. Πρωταγωνιστούν: Λότε Λένια, Ρούντολφ Φόρστερ, Καρόλα Νέχερ, Ράινχολντ Σκούνζελ, Φριτζ Ρασπ.
Η «Οπερα της πεντάρας» γράφτηκε από τον Μπέρτολτ Μπρεχτ το 1928, παραμονές του οικονομικού κραχ (1929). Αποτελεί διασκευή του έργου του Τζον Γκέι «H Όπερα του ζητιάνου» (1728). Όταν το 1928 ανέβηκε στο Theater am Schiffbauerdamm του Βερολίνου, το έργο σημείωσε πρωτοφανή επιτυχία καθώς εξέφραζε με τον καλύτερο τρόπο το λαϊκό αίσθημα μιας κρίσιμης δεκαετίας για την τύχη της Γερμανίας. Παράλληλα έδωσε στον Μπρεχτ την δυνατότητα να τελειοποιήσει τη θεωρία του για το θέατρο ως ένα φόρουμ πολιτικών ιδεών και στον Κουρτ Βάιλ το υλικό για να συνθέσει μερικά από τα πιο κλασικά τραγούδια του, ένα μείγμα αμερικάνικης τζαζ και ασμάτων του βαριετέ. Το 1930, ο Παμπστ άρχισε τα γυρίσματα της «Όπερας της πεντάρας», σε δύο εκδοχές, μια γερμανική και μια γαλλική με διαφορετικούς ηθοποιούς στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, αλλά με τους ίδιους στους δεύτερους και τα ίδια σκηνικά. Ακόμα και σήμερα το φιλμ παραμένει επίκαιρο, σαρκαστικό και δριμύ «κατηγορώ» στο εκμεταλλευτικό καπιταλιστικό σύστημα, που είναι σύμφυτο με την ανεργία και την εμπορευματοποίηση των πάντων. Εμπόριο μπορούν να γίνουν τα πάντα, ακόμη και η ελεημοσύνη. Πρωταγωνιστές, ένας στυγνός «επιχειρηματίας» με εταιρεία - βιτρίνα που εκμεταλλεύεται τους επαίτες του Λονδίνου αλλά δηλώνει φτωχός, ένας επίορκος αστυνομικός, ένας ληστής που λιγουρεύεται τα μεγάλα «πορτοφόλια», μια διάσημη πόρνη
Για την δημιουργία του φιλμ συναντήθηκαν 3 ιερά καλλιτεχνικά τέρατα της Γερμανίας του μεσοπολέμου οι Μπρεχτ, Βάιλ, Παμπστ γεγονός αρκετό από μόνο του για να την σημαδέψει ανεξίτηλα. Ο Παμπστ στο απόγειο της καριέρας του – μετά τις ταινίες «The Joyless Street» και «Pandora’s Box» ήταν η ιδανική επιλογή για να την αναλάβει. Ο Μπρεχτ, όμως, είχε στο μυαλό του μια ακόμη πιο «πολιτική» εκδοχή του έργου του και αναλαμβάνοντας το σενάριο παρέδωσε μια αρκετά διαφοροποιημένη «Οπερα» που ανάγκασε τους παραγωγούς να του ζητήσουν να αποχωρήσει από το πρότζεκτ. Εκείνος κατέθεσε μήνυση εναντίον τους, έχασε την υπογραφή του φιλμ, και αποκήρυξε την κινηματογραφική «Οπερα» ως υπερβολικά συναισθηματική και αντίθετη με την θεωρία του της αποστασιοποίησης του θεατή από τα δρώμενα στην οθόνη ή τη σκηνή. Ο Βάιλ σε αντίστοιχη κέρδισε τον έλεγχο της χρήσης των τραγουδιών του. Αντίθετη γνώμη από τον Μπρεχτ είχε το νεοσύστατο τότε ναζιστικό κόμμα της Γερμανίας που είδε -και σωστά- την «Οπερα» ως άμεση απειλή εναντίον του καθεστώτος και την απαγόρευσε το 1933.
Το έργο ξαναβρέθηκε στην επικαιρότητα το 1948 όταν μια ομάδα κριτικών στις Βρυξέλλες την ψήφισε ως μια από τις δέκα καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Την ίδια εποχή ο θρυλικός Αμερικανός διανομέας Τόμας Μπράντον, έψαξε σε ολόκληρη την Ευρώπη βρήκε κόπιες του φιλμ και προχώρησε στην αποκατάσταση του, η οποία τελικά έγινε με τη συμβολή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης.
Ο Παμπστ διατήρησε τελικά τις περισσότερες από τις αλλαγές του Μπρεχτ στο τελικό σενάριο (στο οποίο συνεργάστηκαν μετά την αποχώρηση του πρώτου οι Mπέλα Μάλακζ, Λέο Λάνια και Λαντισλάους Βάιντα), και εφάρμοσε με μαεστρία, πάνω στις θεατρικές οδηγίες του Μπρεχτ, το δικό του εξπρεσιονιστικό στιλ. Χωρισμένη σε τρεις πράξεις, η «Οπερα» του Παμπστ διατηρεί ακέραια τη θεατρικότητα του υλικού της (μινιμαλισμός, ήρωες-σύμβολα που απαγγέλουν περισσότερο από ότι «παίζουν», συνεχής αίσθηση κλειστοφοβίας ακόμη και στα εξωτερικά πλάνα) και χρησιμοποιεί τα τραγούδια του Βάιλ σαν οργανικά συμπληρώματα της πρόζας. Πνιγμένη μέσα στην ομίχλη και τις σκιές, με τους ήρωες σε πρώτο πλάνο μόλις να ξεχωρίζουν από το περιβάλλοντα χώρο και τα τραγούδια τους να «φωτίζουν» την παρακμή ενός ολόκληρου συστήματος, η «Οπερα της Πεντάρας» είναι τελικά ένα βαθιά μελαγχολικό μιούζικαλ στη μορφή μιας σάτιρας για την πάλη των τάξεων και μια τελευταία πράξη ηρωισμού πριν η Ευρώπη μπει σε μια από τις πιο μελανές σελίδες της Ιστορίας της. Ακριβώς όπως στο τελευταίο της πλάνο οι απόκληροι της κοινωνίας χάνονται στο σκοτάδι, με το κακό να έχει επικρατήσει καθολικά, ερήμην οποιασδήποτε κοινωνικής δικαιοσύνης.
-Μπερλίν Αλεξάντερπλατς/ Berlin Alexanderplatz
Γερμανία, Σινεφίλ, 1970. Διάρκεια: 931'. Σκηνοθεσία: Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ (Rainer Werner Fassbinder). Πρωταγωνιστούν: Γκύντερ Λάμπρεχτ, Γκόντφριντ Γιον, Χάνα Σιγκούλα
Μνημειώδες κινηματογραφικό έπος, έργο ζωής για τον Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ. Ήρωας του ο Φραντζ Μπίμπερκοφ που αποφυλακίζεται ύστερα από τέσσερα χρόνια και περιπλανιέται στο Βερολίνο αναζητώντας παλιούς γνωστούς. Καταλήγει μόνος, ξεπεσμένος και μπλέκει με έναν αδίσταχτο εγκληματία, ο οποίος θα σταθεί εμπόδιο στην πορεία του ακόμη κι όταν ο Φραντζ βρει την αληθινή αγάπη.
Το «Berlin Alexanderplatz» γυρίστηκε με τη χρήση μιας κάμερας 16mm, κατά την διάρκεια της διετίας 1979-80, χωρίστηκε σε 13 μέρη συνολικής διάρκειας 931 λεπτών και είναι φόρος τιμής στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Άλφρεντ Ντέμπλιν πάνω στο οποίο βασίστηκε και το οποίο στάθηκε έμπνευση ζωής για τον Φασμπίντερ. Ο ιδιόμορφος δημιουργός μέσα από τις σελίδες αυτού του μυθιστορήματος κατόρθωσε να οικοδομήσει το εικαστικά και νοηματικά πλουσιότερο μελόδραμά του, την πιο άρτια σπουδή του πάνω στο ανολοκλήρωτο της ανθρώπινης φύσης, τους σκληρούς μηχανισμούς ενός νεότευκτου κράτους προνοίας και στην αδυναμία κοινωνικής προσαρμογής. Σε κάθε στιγμή αυτού του αριστουργηματικού επιστεγάσματος της πορείας του Φασμπίντερ, σημαντικότερου εκφραστή του Νέου Γερμανικού Κινηματογραφικού ρεύματος αναγνωρίζουμε το ταλέντο αυτού του μεγάλου καλλιτέχνη.
Ο Φασμπίντερ για αυτό το όνειρο του, εργάστηκε σκληρά, αποκαλέστηκε δε, δίχως υπερβολή, παθολογικά εργασιομανής γεγονός που καταμαρτυρεί και η πλούσια φιλμογραφία του: σε διάστημα 14 χρόνων σκηνοθέτησε πάνω από 40 παραγωγές, μεταξύ των οποίων κάποια τηλεοπτικά αφιερώματα και αυτή τη μίνι τηλεοπτική σειρά. Εκτός από σκηνοθέτης, υ σεναριογράφος, μοντέρ, παραγωγός, ενώ σε 9 από τις ταινίες του συμμετείχε και ως ηθοποιός. Το σύνολο του έργου του αφορά θεματικά ένα ευρύ φάσμα, διατρέχεται ωστόσο μόνιμα από μια δύσθυμη αντιμετώπιση των διαπροσωπικών σχέσεων, συναισθηματική άρνηση και αντανακλά προσωπικά βιώματα αλλά και τις μεταπολεμικές, καταπιεστικές συνθήκες διαβίωσης στην οικονομικά αναπτυσσόμενη Δυτική Γερμανία.
Παρακολούθηση Σεμιναρίου
Η παρακολούθηση του σεμιναρίου μπορεί να είναι είτε ζωντανή στο Στέκι της Δράσης (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια) είτε διαδικτυακή μέσω της πλατφόρμας zoom εδώ:
Join Zoom Meeting
https://us02web.zoom.us/j/85422347324?pwd=RkVFaWpEQjVqUXlPY3hMMG52YXZaZz09
Meeting ID: 854 2234 7324
Passcode: 947205
.jpg)
