« Η Κωμωδία στο Σινεμά»

Τρίτη 19 Δεκεμβρίου 2023 8:30 μμ από το Σινέ Δράση

9η Συνάντηση Σεμιναρίου  « Η Κωμωδία στο Σινεμά»

Τρίτη   19 Δεκεμβρίου  2023, 8:30μμ, ζωντανά και διαδικτυακά

Θέμα: «Γούντι Άλεν (Woody Allen): Μια κινηματογραφική Διαδρομή», μέρος 3ο  

Στην 9η  συνάντηση του σεμιναρίου «Η Κωμωδία στο Σινεμά» που οργανώνει το Cine Δράση και θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 19 Δεκεμβρίου  στις 8:30’μμ ζωντανά στο στέκι της Δράσης και διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας Zoom, ολοκληρώνουμε τη συζήτηση για τον Γούντι Άλεν.  Βλέπουμε  αποσπάσματα από ταινίες του και συζητάμε για τα πρόσφατα χρόνια της δημιουργίας του.  

Τα 90s είναι η δεκαετία της μεγάλης «ταραχής» τόσο στη ζωή, όσο και στο σινεμά του Άλεν. Μετά την «Αλίκη» (1990) και το ευφυέστατο «Σκιές και Ομίχλη» (1991) –μια κωμωδία-αλληγορία τοποθετημένη σε εξπρεσιονιστικό ντεκόρ – ο Άλεν γυρίζει το «Παντρεμένα Ζευγάρια» (Husbands and Wives, 1992), την τελευταία του ταινία στην οποία συμπρωταγωνιστεί με τη Μία Φάροου. Ένα φιλμ για το οδυνηρό τέλος μιας σχέσης, στη διάρκεια του οποίου η ασταθής κάμερα «εισβάλλει» στην κάμαρα του ζευγαριού Αλεν- Φάροου που ήδη εκείνη την περίοδο βρισκόταν στο τέλος της σχέσης τους. Ακολούθησε το ταραχώδες χρονικό του χωρισμού, η αποκάλυψη της σχέσης του σκηνοθέτη με τη θετή κόρη της Φάροου, Σουν-Γι και η καταγγελία περί κακοποίησης του ανήλικου Ντίλαν Φάροου, καταγγελία που αν και ερευνήθηκε από τις αρχές δεν κατέληξε στη δικαιοσύνη. 

Το δυστύχημα με την ειλικρινή και επώδυνη αυτή ανατομία των διαπροσωπικών σχέσεων είναι ότι κυκλοφόρησε στις αίθουσες λίγο μετά το ξέσπασμα του προαναφερθέντος σκανδάλου. Η συγκυρία μετέτρεψε άθελά της το κοινό σε ηδονοβλεψία που είτε έριχνε κλεφτές ματιές στην επώνυμη κλειδαρότρυπα του ζεύγους, είτε γραπωνόταν από ατάκες και σκηνές του φιλμ προκειμένου να αντλήσει αυτοβιογραφικούς παραλληλισμούς των όσων διηγείται το φιλμ με την πραγματικότητα του πολυσυζητημένου διαζυγίου. Το ευτύχημα με την ταινία είναι ότι αποτελεί μια από τις συγκλονιστικότερες καταθέσεις πάνω στις άφθονες ψυχικές και συναισθηματικές νάρκες οι οποίες παγιδεύουν συνήθως και απειλούν να τινάξουν στον αέρα τις υποθέσεις της καρδιάς. Έξοχη παραλλαγή στις μπεργκμανικές «Σκηνές από ένα Γάμο», η πιο ορμητική και παροξυσμική δημιουργία του Άλεν παρακολουθεί τις σεισμικές δονήσεις και την αργή καταβύθιση που προκαλεί στη ζωή δυο παντρεμένων ανθρώπων η ανακοίνωση ενός φιλικού ζευγαριού ότι λήγει φιλικά τον μακροχρόνιο δεσμό του.

Αυτό που ακολουθεί μεταφράζεται σε μια σπασμωδική σκηνοθεσία, μια νευρική κάμερα-εισβολέα που βρίσκει πάντα τρόπους να φέρνει τον θεατή ανατριχιαστικά κοντά στα οικογενειακά δράματα των ηρώων, ένα σκόπιμο ψευδοντοκιμενταρίστικο ύφος, που προσδίδει μεγαλύτερη αληθοφάνεια σε όσα παρακολουθούμε και ένα σενάριο που αδειάζει στην οθόνη κοινούς και εύκολα αναγνωρίσιμους, αλλά συχνά ανεκδήλωτους δαίμονες. Σινεμά εκ βαθέων, ικανό να μετατρέψει τη σκοτεινή αίθουσα σε μαζική ψυχοθεραπευτική συνεδρία, αποκαλυπτικό reality check που ορκίζεται να σκαλίσει περιοχές τις οποίες αρκετοί ενήλικοι θεατές προτιμούν να μην διαβαίνουν, τα «Παντρεμένα Ζευγάρια» προσφέρονται για άβολη και καθηλωτική παρακολούθηση και αποτελούν ό,τι πλησιέστερο στην αληθινή ζωή έχει μεταφέρει ο Άλεν στη μεγάλη οθόνη.

Στη δεκαετία του ’90 η πιο αντιπροσωπευτική ταινία, τόσο για το κλίμα της εποχής όσο και για την προσωπική ζωή του Άλεν, είναι το «Διαλύοντας τον Χάρι»/«Deconstructing Harry» (1997), το επώδυνο εσωτερικό οδοιπορικό ενός συγγραφέα στα πρόθυρα νευρικής κρίσης, ο οποίος ταξιδεύει στο κολέγιο που κάποτε τον είχε αποβάλει για να βραβευτεί για το έργο του. Στο συγκινητικό φινάλε της ταινίας, ο Χάρι-Γούντι βρίσκει μαγικά την αναγνώριση από τους ήρωες που ο ίδιος δημιούργησε, παραδεχόμενος πικρά ότι είναι «ένας άνθρωπος που δεν μπορεί να λειτουργήσει στην πραγματική ζωή, αλλά μόνο στην τέχνη». 

Ο 21ος αιώνας βρίσκει τον σκηνοθέτη συνεπή στο ετήσιο ραντεβού με το  κοινό του, αλλά το έργο του βρίσκεται αρκετά μακριά από τις λαμπρές στιγμές του παρελθόντος. Το «Match Point» (2005), γυρισμένο στην Αγγλία, τον επαναφέρει στο προσκήνιο καθώς  αποσπά διθυραμβικές κριτικές και συστήνει τον Νεοϋορκέζο δημιουργό σε μια νέα γενιά σινεφίλ. Τρία χρόνια αργότερα «ταξιδεύει» στη Βαρκελώνη και με το καυτό «Vicky, Cristina Barcelona» (2008) αποδεικνύει ότι δεν έχει χάσει το τρένο της εποχής. Μέσα στα επόμενα χρόνια, πιο ακομπλεξάριστος και μη έχοντας να αποδείξει κάτι σε κανέναν, «ταξιδεύει» στον χρόνο, αναζητώντας την πιο ρομαντική εποχή στο «Μεσάνυχτα στο Παρίσι»(2011), «ξαναγράφει» το «Λεωφορείον ο Πόθος» του Τένεσι Ουίλιαμς, προσαρμόζοντας το στην εποχή της οικονομικής κρίσης με το «Blue Jasmine» (2013) και ξαναπιάνει τις προβληματικές από το «Έγκλημα και Τιμωρία» στο σαμπρολικό «Παράλογος Ανθρωπος» (2015). Το   κίνημα metoo, γύρω στο  το 2016, θα επαναφέρει την υπόθεση της φερόμενης κακοποίησης του Ντίλαν Φάροου στο προσκήνιο. Η αμερικάνικη κινηματογραφική βιομηχανία χαρακτηρίζει τον Άλεν persona non grata. Το δραματικό και θεατρικής υφής «Wonder Wheel»(2017) στο οποίο καταπιάνεται εκ νέου με τη δύναμη της τύχης στις ζωές των ανθρώπων και το ρομαντικό «A Rainy Day in New York» (2019) αποτελούν τις τελευταίες ταινίες που ο Αλεν γύρισε επί αμερικανικού εδάφους. Η δεύτερη δεν βρήκε καν διανομή στις ΗΠΑ. 

Το 2020 ο Γούντι Αλεν – παρέα με τον επί χρόνια συνεργάτη του Γουόλας Σον– ταξιδεύει στο Σαν Σεμπαστιάν και με το «Φεστιβάλ του Ρίφκιν» αποτίνει συγκινητικό φόρο τιμής σε όλους εκείνους τους δημιουργούς που θαύμασε και τον ενέπνευσαν: στον Τριφό, τον Γκοντάρ, τον Φελίνι και τον Μπέργκμαν. Μετά την πρεμιέρα της στο  Φεστιβάλ της Βενετίας, αυτές τις ημέρες προβάλλεται και στους ελληνικούς κινηματογράφους  η τελευταία  ταινία του  σκηνοθέτη, η πρώτη γαλλόφωνη στην καριέρα του, με τίτλο «Γυρίσματα της Τύχης». Ο ίδιος στα 88 του χρόνια, έπειτα από δεκαετίες  αναζήτησης, μοιάζει να έχει καταλήξει πως τελικά «η λύση βρίσκεται στην αγάπη» και πως το μεγαλύτερο «δώρο» στη ζωή είναι η «τύχη». Και ως προς την υστεροφημία; «Από το να παραμείνω ζωντανός στις καρδιές και στο μυαλό του κοινού, προτιμώ να παραμείνω ζωντανός στο διαμέρισμα μου», απαντά ο ίδιος.