26η Συνάντηση Σεμιναρίου «Η Κωμωδία στο Σινεμά»

Τετάρτη 22 Μαΐου 2024, 8:30μμ, ζωντανά και διαδικτυακά, από το Cine Δράση

Θέμα: «Σοβιετική και Ρωσική Κωμωδία» 

 

Στην 26η συνάντηση του σεμιναρίου «Η Κωμωδία στο Σινεμά» που οργανώνει το Cine Δράση και θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 22 Μαΐου  2024, στις 8:30’μμ ζωντανά στο στέκι της Δράσης και διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας Zoom, συνεχίζουμε τη συζήτηση για τη «Ρωσική Κωμωδία». Βλέπουμε αποσπάσματα και σχολιάζουμε σύγχρονες κωμωδίες της περιόδου από το 1990 έως σήμερα όπως «Ο Κουρέας της Σιβηρίας»(1998), «Luna Papa»  (1999), «Le concert» (2009), ο «Πυρετός του Πετρόφ» (2021).

Πολλοί λάτρεις του ρωσικού κινηματογράφου έχουν δει κλασικά φιλμ της σοβιετικής εποχής, όπως τις κωμωδίες σε σκηνοθεσία Λεονίντ Γκαϊντάι και Έλνταρ Ριαζάνοφ και έκτοτε σιωπή.   Η ρωσική κινηματογραφική κωμωδία, ωστόσο, δεν τελείωσε με το λυκόφως της ΕΣΣΔ. Η αλήθεια είναι βέβαια ότι μετά την κατάρρευση του αποκαλούμενου «υπαρκτού σοσιαλισμού» για μια 20ετία περίπου προέκυψε μια υποχώρηση των τεχνών σε όλη τη μετασοβιετική Ρωσία. Η παραγωγή μειώθηκε και η ποιότητα των ταινιών που παράγονταν ήταν αμφίβολη. Πολλοί σοβιετικοί σκηνοθέτες ανάμεσα τους ο Ριαζάνοφ και οι αδελφοί Νικίτα Μιχαλκόφ- Αντρέι Κοντσαλόφκσι   μετακόμισαν στη Δύση όπου δημιούργησαν ταινίες, κάποιες σημαντικές, κάποιες εντελώς ασήμαντες.  Την τελευταία 10ετία όμως τα πράγματα έχουν ανατραπεί, η παραγωγή έχει αυξηθεί και η ποιότητα έχει αποκατασταθεί, όπως αποδεικνύεται και από τις  παρακάτω ταινίες. 

Ο κουρέας της Σιβηρίας/ Сибирский цирюльник 

Ρωσία, Κωμωδία, 1998. Σκηνοθεσία: Nikita Mikhalkov. Σενάριο: Nikita Mikhalkov, Rustam Ibragimbekov, Rospo Pallenberg. Πρωταγωνιστούν: Julia Ormond, Oleg Menshikov, Aleksey Petrenko. 

Μια ακριβή υπερπαραγωγή  του  Νικίτα Μιχαλκόφ, ενός από τους πιο διάσημους Ρώσους σκηνοθέτες (από τις πιο γνωστές ταινίες του είναι οι «Σκλάβα του έρωτα», «Πέντε βράδια», «Μηχανικά πιάνα», «Ούργκα», «Μαύρα μάτια» και «Ψεύτης ήλιος») και διηγείται τον έρωτα μιας Αμερικανίδας για ένα Ρώσο αξιωματικό, με φόντο την τσαρική Ρωσία .

Η ιστορία αρχίζει το 1905, μ' ένα γράμμα που γράφει η Αμερικανίδα Τζέιν Κάλαχαν (ικανοποιητική στο ρόλο η Τζούλια Ορμοντ) στο γιο της, στην αμερικανική Στρατιωτική Ακαδημία του Γουέστ Πόιντ. Στη συνέχεια γίνεται μια μεγάλη αναδρομή στο παρελθόν, ακριβώς είκοσι χρόνια πιο πριν, στη Ρωσία του 1885, όταν η Τζέιν, μια, όπως θα μάθουμε αργότερα, νεαρή πόρνη από το Σικάγο φτάνει εκεί για να υποδυθεί την κόρη του Ντάγκλας ΜακΚράκεν (Ρίτσαρντ Χάρις), ενός Αμερικανού εφευρέτη, για να τον βοηθήσει να πάρει την αναγκαία οικονομική βοήθεια από τον Μέγα Δούκα για να λειτουργήσει την κάπως αλλόκοτη εφεύρεσή του: μια τεράστια μηχανή, τον «Κουρέα της Σιβηρίας», που κόβει τα δάση. Η συνάντηση όμως της Τζέιν με τον αρρενωπό δόκιμο αξιωματικό (Ολεγκ Μένσικοφ) της στρατιωτικής σχολής της Μόσχας θ' αλλάξει την τύχη της...

Η ταινία γυρίστηκε σε μια περίοδο που ο Μιχάλκοφ φιλοδοξούσε να κερδίσει την προεδρία της Ρωσίας (μαζί και την υποστήριξη των Αμερικανών), μ' ένα σενάριο που θυμίζει μίαν απολιτική παραλλαγή του «Δρ Ζιβάγκο». Παραλλαγή που μας δίνει μιαν άλλη, «ευτυχισμένη» εικόνα της τσαρικής Ρωσίας, εκείνης του Αλέξανδρου του 3ου - ο ίδιος μάλιστα ο Μιχάλκοφ σε συνέντευξή του στις Κάνες, όπου είχε πρωτοπροβληθεί η ταινία, τόνιζε την ευημερία και την ασφάλεια που κυριαρχούσε στη Ρωσία του τότε τσάρου. Ο Μιχάλκοφ αναμειγνύει το κλασικό σοβιετικό επικό σινεμά με συνηθισμένες, αμερικανικού τύπου φόρμουλες, αναμφισβήτητα όμως η ταινία είναι γυρισμένη από ένα δεξιοτέχνη σκηνοθέτη, με σκηνές που δείχνουν το υπολογίσιμο ταλέντο του, όπως οι σκηνές στη Στρατιωτική Ακαδημία, εκείνες ενός εντυπωσιακού χορού στο παλάτι του Δούκα ή εκείνες της επίσκεψης του τσάρου, με τον ίδιο τον Μιχάλκοφ να τον ερμηνεύει δυναμικά.

Το Κονσέρτο/ Le concert

Γαλλία, Βέλγιο, Ρουμανία, Ιταλία, Ρωσία, Κωμωδία, 2009. Διάρκεια: 119΄. Σκηνοθεσία: Radu Mihaileanu. Σενάριο: Radu Mihaileanu,Alain-Michel Blanc, Matthew Robbins. Πρωταγωνιστούν: Aleksey Guskov,  Mélanie Laurent, Dmitriy Nazarov, François Berléand, Miou-Miou, Lionel Abelansk .

Πριν από τριάντα χρόνια, στη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής,  ο Αντρέι Σιμόνιοβιτς Φιλίποφ, ο διάσημος μαέστρος της ορχήστρας Μπαλσόι, απολύθηκε επειδή προσέλαβε Εβραίους μουσικούς. Τώρα, είναι απλός θυρωρός   και  μαθαίνει τυχαία ότι το θέατρο Châtelet στο Παρίσι προσκαλεί την ορχήστρα στην οποία ανήκε πριν 30 χρόνια για ένα κονσέρτο.  Αποφασίζει να πάρει την εκδίκηση του και συγκεντρώνει τους πρώην μουσικούς του για να εμφανιστούν στο Παρίσι στη θέση της σημερινής ορχήστρας των Μπαλσόι. Όμως χρειάζεται την  Anne-Marie Jacquet, μια νεαρή βιρτουόζο για να συνοδεύσει τους παλιούς Εβραίους και Τσιγγάνους μουσικούς του. Αν όλοι ξεπεράσουν τις δυσκολίες, αυτή η πολύ ιδιαίτερη συναυλία τους θα είναι ένας θρίαμβος.  

 Luna Papa 

Ρωσία, Γερμανία, Δραματική Κομεντί, 1999.    Διάρκεια: 107'. Σκηνοθεσία: Bakhtyar Khudojnazarov. Σενάριο:  Bakhtyar Khudojnazarov, Irakli Kvirikadze. Πρωταγωνιστούν: Chulpan Khamatova, Moritz Bleibtreu, Ato Mukhamedzhanov

     Η 17χρονη Μαμλακάτ, από χωριό της Σαμαρκάνδης, παθιασμένη με τον Σαίξπηρ, μένει έγκυος από έναν ηθοποιό, του οποίου αγνοεί την ταυτότητα. Ο πατέρας της, θέλοντας να αποκαταστήσει την οικογενειακή τιμή, θα αναζητήσει τον υπαίτιο ανάμεσα στους ηθοποιούς ενός περιοδεύοντα θιάσου. Σουρεαλιστικο-ονειρικές καταστάσεις από έναν άξιο μαθητή του Κουστουρίτσα.

Ο Πυρετός του Πετρόφ/Petrov’s Flu/Petrovy v Grippe

Ρωσία, Γαλλία, Γερμανία, Θρίλερ, Σάτιρα, 2021. Διάρκεια:141’. Σκηνοθεσία: Κίριλ Σερεμπρένικοφ. Πρωταγωνιστούν: Σεμιόν Σερζίν, Σουλπάν Χαμάτοβα,Γιούρι Κολοκόλνικοφ

Ένας σχεδιαστής κόμικς βήχει ακατάσχετα μέσα σε ένα κατάμεστο από κόσμο λεωφορείο. Είναι γριπιασμένος, αλλά τόσο που βήχει δίνει την εντύπωση καρκινοπαθούς, όπως παρατηρεί μια γηραιά συνεπιβάτης. Η γυναίκα του, με την οποία είναι στα χωρίσματα αλλά μένουν ακόμα μαζί για να φροντίζουν τον ανήλικο γιο τους, είναι βιβλιοθηκάριος. Στη δουλειά, θα παρουσιάσει κι αυτή συμπτώματα γρίπης. Το ζεύγος, φοβούμενο πως πυρετό θα ανεβάσει και το παιδί, θα πρέπει από βραδύς να κάνει το παν για να μη νοσήσει, μιας και προετοιμάζεται την για μια σχολική γιορτή την επομένη. Δίνουμε μια τυπική σύνοψη της νέας ταινίας του Κιρίλ Σερεμπρένικοφ, δημιουργού του «Πιστού» και της «Γυναίκας του Τσαϊκόφσκι», έτσι για να ξέρουμε ποια είναι τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα. Καθώς οτιδήποτε γραμμικό θα ανατραπεί στη συνέχεια -αν όχι από τα πρώτα λίγα λεπτά- έτσι αισθητικά που χρησιμοποιεί τον πυρετό ο δημιουργός της σύγχρονης ρωσικής αβάν γκαρντ για να ανακατέψει ιλιγγιωδώς την αφηγηματική τράπουλα. Η παράκρουση από το 40άρι του υδράργυρου δίνει εδώ τον τόνο.

Ο Πετρόφ, ο κομίστας, παρασύρεται από έναν ασφαλίτη έξω από το λεωφορείο που λέγαμε για να συμμετάσχει σε ένα εκτελεστικό απόσπασμα που σκορπά τον θάνατο λίγα μέτρα πιο πέρα! Κατ, και πίσω στο λεωφορείο -για να αντιληφθούμε αμέσως την παραίσθηση. Όπου γηραιός παρενοχλεί λεκτικά μια ανήλικη, και ο Πετρόφ τον βγάζει από το όχημα ξυλοφορτωμένο, συναντά έναν φίλο του ασφαλίτη, αγοράζουν ποτό, και καταλήγουν στο χρέπι ενός άλλου φίλου που σχεδόν μονολογεί για το χάλι της μετασοβιετικής Ρωσίας. Με λοταρία θα έπρεπε να γίνονται οι προεδρικές εκλογές, λέει, και μετά, στο τέλος της θητείας, ανάλογα με τις επιδόσεις, ή τον κρατάμε ή τον βάζουμε φυλακή. Όχι κι άσχημη ιδέα. Στο μεταξύ, η Πέτροβα, η βιβλιοθηκάριος σύζυγος, μεταμορφώνεται σε εκδικητή κάθε που οσφραίνεται μάτσο καφρίλα. Μαυρίζει το μάτι της, σα βρικόλακας, και τουλουμιάζει με πολεμική τέχνη κάθε φιγούρα πατριαρχική στο διάβα της, αν όχι και τη μακελεύει ανηλεώς. Σπλάτερ της εναλλακτικής πραγματικότητας κι αυτό, παρενέργεια του πυρετού, σε μια χώρα που μονάχα στους τύπους αυτοαποκαλείται motherland. Κι έτσι κυλάει όλη η ταινία του Σερεμπρένικοφ, τριπαριστά και με απανωτές μπηχτές στη Ρωσία του 2000.